آوای صحرا

«آوای صحرا» از تاریخ سخن می‌گوید، اما فراتر از یک رمان تاریخی است و بیش از هر چیز، داستانی خوشخوان و تفکربرانگیز را پیش روی مخاطب می‌گذارد.

نام عبدالرحمن اونق با ترکمن صحرا گره خورده است، چراکه فرزند این سرزمین است و به سال 1338 در روستای دهنه یک خواجه نفس قمیشان متولد شده است. وی تحصیلات خود را تا مقطع کاردانی زبان عربی ادامه داده و علاوه بر دبیری آموزش و پرورش، مسئول بخش داستان کانون پرورش فکری در شهرستان بندر ترکمن نیز هست. اونق تالیف و ترجمه چندین کتاب را در کارنامه‌اش به ثبت رسانده است. عبدالرحمن اونق رمان رنگارنگ و پرحادثه خود را با خبری خوش آغاز می‌کند؛ مردان پسر الیاس آخوند بعد از چهارده سال ولایت‌نشینی می‌خواهد برگردد به کمش‌دفه‌ در ترکمن صحرا. این خبر شادی‌بخش اما سرآغازی هم هست برای گمانه‌زنی‌ها و شایعات فراوان. فصل بعدی رمان نشان می‌دهد که این شایعات چندان هم ‌بیراه نبوده است؛ ناصرالدین‌شاه از مردان طعمه‌ای ساخته که دو تیره جعفربای و آتابای از قبیله یموت را با هم متحد کند و علیه قبیله‌ تکه‌ها بشوراند. حالا باید مردان از رضاقلی خان تاجر و همسرش که او را بزرگ کرده‌اند، با دلتنگی و اندوه جدا شود و برگردد پیش پدر و مادر واقعی خودش.
او برمی‌گردد به کمش‌دفه؛ بازگشت مردان بیدار شدن کینه‌ها و بغض‌های کهنه است و سایه افکندن بددلی‏ها و تردیدها. حتی پدرش الیاس آخوند و مادرش خدیجه دایزا گمان می‌کنند که شاید فرزندشان مامور ولایتی‌ها باشد. اما مردان در سر فقط رویای صلح دارد و وقتی که از مردم کمش‌دفه کم‌محلی می‌بیند به پیرزنی به نام هاجر دایزا پناه می‏برد. اما آرزوهای او خواب و خیالی بیش نیستند و سرزمین او ملتهب نبردها و حادثه‌ها و البته دلدادگی‌های غریب است. روس‌ها و انگلیس‌ها از بی‌کفایتی قاجار و اختلافات ترکمن‌ها بهره می‌برند تا سرزمین رویاهای مردان را به تاراج ببرند.

خواندن رمان «آوای صحرا» مانند سفر به جغرافیای ترکمن صحراست؛ سفری به یک سرزمین شگفت‌آور و پر رمز و راز که در هر گوشه‌اش فریاد دلاوران و شیهه اسبان از گذشته‌های دور، به جای مانده است. اما عبدالرحمن اونق تنها قصد ندارد که ما را به تماشای این دیار ببرد. او اگرچه نام‌ها و جای‌ها و اصطلاحات خوش‌آهنگ ترکمن‌ها را در رمانش به کار می‌برد، اما هدف بزرگ‌تری در سر دارد؛ اونق با چیدن داستان خود در بستر این جغرافیا، علاوه بر اینکه بخشی از گذشته قوم ترکمن را روایت می‌کند، بیانگر بیم‌ها و امیدهای آدمی است. او در رمان خود از معجزه دلدادگی می‌گوید و نیز از سایه‌های بلند خودخواهی و طمع که بر جان عده‌ای می‌افتد تا به نابودی خود و دیگران بپردازند. به عبارتی، اونق در «آوای صحرا» راوی روح و روان انسان است که از یک سوی میل به نیکی و بخشش دارد و از سوی دیگر چون اسبی چموش، بی‌قرار است و خیالات شر در سر می‌پروراند.

بریده‌ای از کتاب آوای صحرا

مردان بیش از این نماند تا شاهد توهین‌های آن‌ها شود. اسبش را هی کرد. همه منتظر بودند تا ببینند او چه حرکاتی را به نمایش می‌گذارد و اصلاً آیا سوارکاری بلد است؟ یا برای اینکه خودش را به میان جوان‌ها بکشاند، وارد میدان شده است؟