جاده جنگ

رمان دوازده جلدی «جاده جنگ»، از روز سوم شهریور 1320 و ماجرای هجوم روس ها به کشور از شمال شرقی خراسان به ایران و اشغال کشور توسط متفقین آغاز می شود و با پایان جنگ تحمیلی عراق علیه ایران به اتمام می رسد؛ این کتاب واقعه 15 خرداد 1342، فعالیت مبارزاتی گروه های اسلامی، تظاهرات مردمی، پیروزی انقلاب اسلامی، خرابکاری گروهک های ضد انقلاب در کردستان و جنگ هشت ساله عراق علیه ایران را به تصویر کشیده شده است.
شخصیت اول این مجموعه یک سرباز وظیفه ژاندارمری با نام «سیدرضا شریفی» است که وقایع دهه 30 از زبان او بیان می شود. سیدرضا 35 سال از کشور خارج می شود و به این بهانه در قسمتی از رمان حضور ندارد و دوباره در روزهای آغاز جنگ تحمیلی، به خرمشهر می رود و مجدداً به داستان بازمی گردد.

موضوعات رمان دوازده جلدی «جاده جنگ» بر اساس واقعیات تاریخی شکل گرفته‌اند و گویای نیم قرن از حوادث تاریخ ایران‌اند. فضای اصلی این رمان هم کل کشور، به خصوص جاده شاهرود است که نقشی کلیدی در وقایع اصلی ابتدا و انتهای رمان دارد و به نوعی سمبلی از جنگ بی‌پایان است.

منصور انوری نویسندگی را از سال 1364، با داستان کوتاه «بی ‌بی ‌سی» آغاز کرد. پس از آن مجموعه داستان «مصافحه با ارواح» را نوشت. او تا کنون داستان‌ها و رمان‌های چند جلدی گوناگونی با موضوع دفاع مقدس، انقلاب و تاریخ ایران نوشته است. رمان دوازده جلدی «جاده جنگ» انوری برنده جوایز ادبی کتاب فصل، قلم زرین، کتاب سال و جلال آل احمد شده است.

منصور انوری دربارۀ این اثر می‌گوید:

باید گفت در تمام کشورهایی که انقلاب صورت گرفته، هنرمندان و نویسندگان‌شان سعی می‌کنند که رمان‌هایی در خصوص انقلاب‌هایشان به نگارش در بیاورند. متاسفانه بعد از پیروزی انقلاب اسلامی در ایران با توجه به انقلاب عظیمی که صورت پذیرفت رمان قابل توجهی به نگارش درنیامد و من بسیار منتظر پیشکسوتان بودم تا رمانی را منتشر کنند ولی متاسفانه کسانی که از من حرفه‌ای‌تر بودند این کار را نکردند و من تلاش‌های بسیار کردم تا بر اساس یک سری تحقیقات میدانی و شخصی که سینه به سینه برایم نقل شده بود رمان «جاده جنگ» را به نگارش در بیاورم. باید اعتراف کنم که جلدهای منتشر شده از این رمان تنها مقدمه‌ای بوده تا به انقلاب برسم؛ چرا که برای تحلیل و توصیف وقایع انقلاب لازم بود ریشه‌های آن را از قبل‌تر در قالب داستان بازگو کنیم تا با دیدی بازتر واقعه انقلاب و سال‌های دفاع مقدس و پس از آن تحلیل شوند.

بریده‌ای از کتاب جاده جنگ

از دقایق پیش‌تر، که این صحنه جلوی چشم شولاپوش ظاهر شده بود، هر آن انتظار می‌رفت به این نمایش گیج‌کننده خاتمه داده ‌شود. اما با گذشت زمان صحنه ادامه یافته و واقعی بودن آن تثبیت شده بود. معمولاً ‌صحنه‌های معلول وهم و خیال و خطای دید چندان نمی‌پاییدند. اما این یکی، به‌رغم دور از واقع بودن، کش‌دار شده بود و هر لحظه واقعی‌تر می‌نمود. سرگرد، در حالی که به این موضوع می‌اندیشید و نگاهش به صف گله‌ی شیران دوخته شده بود، زمزمه کرد: «اینجا چه خبره؟ ‌... پس چرا این گروه ‌... متوقف شده‌ان؟» در این هنگام شیر نر، با ابهتی درخور نامش، سر برگرداند و با دو چشم گرد مخوف، که مردمک کوچک میان آن‌ها برق می‌زد، به شولاپوش خیره شد. سرگرد یکّه خورد. تیره‌ی پشتش لرزید و چشمانش گرد شد. با خود گفت: «خدای من... انگار می‌داند که حواس من به اوست... و ‌... به چه می‌اندیشم!» صدای یورتمه‌ی تندی در کوهستان پیچید. اسب نامرئی دوباره پیدایش شده بود. آوای تند و کوبنده‌ی سم‌هایش مانند آن بود که جهت حرکت و مقصدش را نشان می‌دهد. شولاپوش زمزمه کرد: «مرگان ‌... دوباره پیداش شد!» طنین گام‌های شتابان اسب نامرئی لحظه‌ای فروکش کرد و هم‌زمان گله‌ی شیرها، مانند یک گروه نظامی، انگار به‌راست‌راست کرد و با سر و یال‌های بالاگرفته و برافراشته به سمت راست خود چرخید. در ذهن سرگرد مراسم سان و رژه تداعی شد. گویی گروه شیران به دستور فرمانده میدان عمل می‌کرد که با صدای رسا فرمان می‌داد: «به فرمان من ‌... خبر دار ‌... نظر به راست...» آن‌گاه بر طبل‌ها کوبیده شد و شیپورها به صدا درآمد و واحدهای نظامی از مقابل جایگاه رژه رفتند و در حین عبور از برابر فرمانده کل، در حالی که قدم‌ها را راست و محکم و باقدرت می‌کوبیدند، سرها را به سمت فرمانده گرداندند.