استعمار در دیار سبز

کتاب استعمار در دیار سبز، نوشته‌ی رحمت‌الله رجایی کتابی در زمینه‌ی تاریخ معاصر استعمارگری در ایران و بخش‌های و نواحی مختلف آن است.

استعمار در دیار سبز به یکی از بخش‌های مهم تاریخ معاصر ایران یعنی دوران حضور روس‌ها و انگلیس‌ها در استرآباد (سرزمین گرگان) می‌پردازد.

رحمت‌الله رجایی، نویسنده‌ی گرگانی در کتابش، استعمار در دیار سبز بخشی از تاریخ معاصر ایران را مورد بررسی قرار داده است که درباره‌ی آن کمتر شنیده‌ایم. کتاب استعمار در دیار سبز، تاریخ دوران معاصر ایران است که همیشه درگیر حضور استعمارگران بوده است. کشور ایران به سبب اهمیتی که در منطقه داشته و به دلیل سرشار بودن از منابع متفاوت، همیشه انتظار استعمارگران را می‌کشیده و در برحه‌های خاصی از تاریخ هم با وجود آنان مبارزه کرده است. در دوره‌های متفاوت تاریخی، نیروهای مختلفی از مناطق مختلف دنیا سعی در سواستفاده از منابع ایران را داشتند. دلیل دیگر، بی‌کفایتی پادشاهان و حاکمان است که راه را برای حضور استعمارگران باز کرده است. کتاب استعمار در دیار سبز به حضور روس‌ها در استان گلستان پرداخته است که صرفا محدود به استفاده از منابع مختلف نمی‌شود و نابودی فرهنگ بومی را نیز در پی داشته است.

بریده‌ای از کتاب استعمار در دیار سبز

روس‌ها بعد از تحولات نوگرایانه پطرکبیر، وارد دوره جدید (استعمار) شدند. سیاست محوری آنها گسترش جغرافیایی در ابعاد مختلف بود. تلاش روس‌ها برای گسترش قلمرو در شرق و جنوب، این کشور را با ایران مواجه می‌کرد از این رو چگونگی برخورد با این کشور، یکی از محورهای سیاست خارجی دولت روسیه بود در کنار این مسئله، روس‌ها هم در جهت کسب منافع اقتصادی بیشتر تلاش می‌کردند. این مسائل سبب می‌گردید تا دو کشور روسیه و انگلیس از دوره صفویه به بعد، به خصوص عصر قاجار، سکاندار حضور در ایران باشند و اجازه ندهند دیگر دولت‌ها وارد معادلات این کشور شوند، آنها ایران را قلمرو اختصاصی خود میدانستند و در دوره‌ای هم آن را میان خود تقسیم کرده بودند! استرآباد یکی از نواحی بود که به علت موقعیت جغرافیایی مورد توجه روس‌ها و انگلیسی‌ها بود. همسایگی این ایالت با روسیه و چشم طمع آنها به آن، در راستای تحقق آنچه را که وصیت پطرکبیر نامیده میشد، سبب گردید تا استرآباد جایگاه ویژه در مناسبات این کشور با ایران داشته باشد. از گذشته نوعی رابطه میان روس‌ها با اهالی جرجان وجود داشت که بعد از تحولات پطر در روسیه، جنبه استعماری پیدا کرد. از طرف دیگر، انگلیسی‌ها تمایل ویژه برای حضور در استرآباد، جهت تحت نظر قرار دادن روس‌ها در آن داشتند.