بررسی رمان پل معلق محمدرضا بایرامی

کتاب بررسی رمان پل معلق محمدرضا بایرامی نوشته مسروره مختاری و جعفر جباری، ضمن تحقیق و تفحص در طرز نگارش و تفکرات بایرامی به جنگ و دوران دفاع مقدس، می‌تواند مقدمه‌ی خوبی برای شناخت دیگر آثار او باشد.

پل معلق، یکی از برجسته‌ترین آثار در حوزه دفاع مقدس محسوب می‌شود که موفق به دریافت جایزۀ قلم زرین نیز شده است، این رمان روایت زندگی سرباز پدافند نیروی هوایی به نام نادر صدیق است. نادر در دوران خدمت خود با از دست دادن پدر، مادر و خواهرش نیلوفر دچار شوکی بزرگ می‌شود و چون در زمان بمباران به درستی انجام وظیفه نکرده، خود را در مرگ اعضای خانواده‌اش گناهکار می‌داند. به همین سبب می‌خواهد تا آن جا که امکان دارد، از هر آن چیزی که او را به یاد خاطرات تلخ گذشته می‌اندازد، دوری کند، اما این اتفاق میسر نشده و زندگی برای او دشوارتر می‌شود.

مسروره مختاری و جعفر جباری، حال قصد دارند تا در این کتاب، از نظر ریخت شناسی به بررسی این رمان پر کشش پرداخته تا الگوی ساختاری درستی از آن ارائه دهند. آن‌ها با توجه به هماهنگی که بین ویژگی‌های این کتاب با نظریه‌های گریماس وجود دارد، ساختار این بررسی را بر پایه دیدگاه این نظریه پیش برده‌اند.

محمدرضا بایرامی در حدود چهل رمان، مجموعه داستان و داستان بلند برای کودکان، نوجوانان و بزرگسالان نوشته ­و آثار بسیاری در حوزه‌­ی ادبیات پایداری و هشت سال دفاع مقدس دارد، که از مهم‌­ترین آثار او می‌توان به: پل معلق، سایه‌­ی ملخ، لم یزرع، سه روایت از یک مرد، آتش به اختیار، دود پشت تپه، هفت روز آخر و صدای جنگ اشاره کرد.

بریده‌ای از کتاب بررسی رمان پل معلق محمدرضا بایرامی

ملت‌های زیاد و حماسه‌های بزرگی را می‌توان سراغ گرفت که جنگ بخش بزرگی از تاریخ آن‌ها بوده است. شخصیت‌های نامداری همچون هومر، فردوسی، گی دوموپاسان، تولستوی، جان اشتاین بک، ارنست همینگوی، و اریش ماریامارک هریک به شیوه‌ای و از منظری خاص و با توجه به زاویۀ دید خود در این عرصه قلم‌فرسایی کرده‌اند. تمام جوامع در طول تاریخ خویش دچار حوادث جنگ و پیامدهای آن بوده‌اند. قسمت‌های بزرگی از تاریخ همۀ کشورها مشحون از رویدادهای جنگی و شرح دلاوری و شجاعت مردان و زنان بوده است، زیرا یکی از شرایط بقای جوامع و ملت‌ها و عامل تداوم آن‌ها جنگ و دفاع از حریم وطن است. به بیانی دیگر، جنگ با تحولات اجتماعی و سیاسی عجین شده است. یک بررسی جامعه‌شناسانه نشان داده است که 28 درصد تاریخ آلمان، 67 درصد تاریخ اسپانیا، 36 درصد تاریخ ایتالیا، 58 درصد تاریخ لهستان و لیتوانی، 56 درصد تاریخ انگلستان و 40 درصد از تاریخ اتریش و 46 درصد تاریخ روسیه در جنگ گذشته است (بی‌نیاز، 1392: 13). عظمت حوادث و رویدادهای جنگ و دفاع به حدی است که هنرمندان، اندیشمندان، و نویسندگان را بر آن داشته است تا در صدد ثبت این وقایع برآیند و بی‌تفاوت از کنار آن عبور نکنند. پرسشی که در اینجا مطرح می‌شود این است که بین جنگ و ادبیات چه ارتباطی می‌تواند وجود داشته باشد؟ گاستون بوتول جنگ را پدیده‌ای هدف‌دار معرفی کرده و آن را کامل، منظم، و مستقل می‌داند و معتقد است که هرگاه در مطالعۀ جنگ از علیت و وقایع‌نگاری دور شویم، پای ادبیات به میان کشیده می‌شود (کافی، 1389: 19).