درآمدی بر رابطه اخلاق و سیاست

عماد افروغ( -۱۳۳۶)، استاد دانشگاه و پژوهشگر علوم سیاسی است. در بخشی از پیشگفتار کتاب می‌خوانیم: «بدون تردید نوع نگاه به انسان و رابطه‌اش با خدا و نگاه هدف مدار یا ابزارگرا به او می‌تواند برای رابطه اخلاق و سیاست دلالت آمیز باشد. کیستی و چیستی و یا به عبارتی انسان تراز سؤالی کلیدی و […]

عماد افروغ( -۱۳۳۶)، استاد دانشگاه و پژوهشگر علوم سیاسی است. در بخشی از پیشگفتار کتاب می‌خوانیم: «بدون تردید نوع نگاه به انسان و رابطه‌اش با خدا و نگاه هدف مدار یا ابزارگرا به او می‌تواند برای رابطه اخلاق و سیاست دلالت آمیز باشد. کیستی و چیستی و یا به عبارتی انسان تراز سؤالی کلیدی و مرتبط با فلسفه آفرینش و مکاتب مختلف و ارسال رسل و به وجهی فلسفه وجودی انقلاب اسلامی است. این سؤال خیلی جدی است که آیا می‌توان استفاده ابزاری از انسان کرد یا انسان به خودی خود هدف است و چه برداشتی از این عبارت عمیق می‌توان به دست داد که «من عرف نفسه فقد عرف ربه»؟ بر اساس این عبارت، رابطه نزدیکی بین معرفت انسان و معرفت خدا وجود دارد و طبعاً این رابطه پیامدی بر فلسفه سیاسی دارد. فهم انسان و خدا دو روی یک سکه است و فهم هرکدام برای دیگری دلالت آمیز است. این فهم متقابل حاکی از جایگاه بلند انسانی و نحوه مواجهه با اوست. آن که درد خدا دارد باید درد انسان نیز داشته باشد و برعکس، درد انسان یعنی درد خدا. نتیجه طبیعی آن فهم و این درد متقابل، برخورد کریمانه و غیر ابزاری با انسان در ساحت‌های مختلف حیات انسانی و اجتماعی است. من عرف نفسه فقد عرف ربه، یعنی اگر انسان خودش را شناخت خدای خودش را می‌شناسد و اگر خود را فراموش کرد، اسیر خدا فراموشی می‌شود. نکته ظریفی است، نباید فکر کنیم که به قیمت مرگ انسان می‌توان خداگرای واقعی بود. اتّفاقی که در غرب از قرون وسطی به بعد رخ داده است، باید برای ما عبرت آموز باشد».