گزیده دیوان سعدی

وقتی سعدی در سال ٦٠٦ هـ.ق در شیراز ولادت یافت مولانا در بلخ دوساله بود. جالب اینکه خاندان هر دو از عالمان دین بودند و نیز هر دو قریب سیزده‌ساله بودند که وطن مألوف را به قصد شامات و حجاز و عراق ترک کردند.

ولادت و دوران جوانی این دو رکن رکین ادب پارسی با هجوم مغول در سال ٦١٦ هـ.ق مقارن گردید چنانکه در سال ٦٢٨ هـ.ق به انقراض دولت خوارزمشاهیان انجامید. این فتنه بنیان کن موجب شد تا خاندان مولانای سیزده‌ساله در سال ٦١٧ هـ.ق عازم شامات شوند و قونیه، سرانجام مزار بزرگ‌ترین شاعر عارف پارسی‌گوی شود. سعدی نیز با وجود امنیت نسبی قلمرو فارس در سال ٦٢٠ هـ.ق به عراق و حجاز سفر کرد و پنجاه‌ساله بود که به شیراز بازگشت و به خدمت شیخ کبیر درآمد و هم در حال در دستگاه امیر سعد بن ابی‌بکر بن سعد بن زنگی تقرب یافت. قرابت سعدی با امیران فارس نه از سر جاه و مال و مشاهره، بلکه به جهت موعظه و ارشاد اینان در خدمت به خلق خدا بود. شیخ شرف‌الدین مصلح بن عبدالله سعدی شیرازی پس از مراجعت به شیراز حاصل تجارب سفرها و تعلیم و تعلم خود در نظامیه بغداد را به نظم و نثر تصنیف نمود که الحق رکنی از ارکان ادب پارسی را تشکیل می‌دهد.

بریده‌ای از کتاب گزیده دیوان سعدی

استاد سخن سعدی شیرازی است که ذکر جمیلش در افواه عام افتاده وصیت سخنش در بسیط زمین رفته و غزل عاشقانه را شیرینی و نثر مسجع را قوام تازه بخشیده است اوست که آداب اجتماعی و نکات اخلاقی و ظرایف تاریخی و سیره نبوی و حکم قرآنی را چنان به هم درآمیخته که سید موعظه و همیان پند و گلستان قصه و بوستان داستان و طیبات عاشقانه‌اش مجمع خیر و محمل شیدایی است غور در اوراق این، دفتر آدمی را با آثار صنع خداوندگار و خلوت عارفانه اهل معنا و شوریدگی رندانه عشاق و نازک‌اندیشی‌های شاعرانه و حتی منبر وعظ امیران و حاکمان همراه می‌کند شکر خایی در چنین شکرستانی آسان نیاید و انتخاب نقل‌ونبات شعرش جز به تفال نشاید و این مجموعه که ارمغان ساختیم نمونه ایست نه آنکه باید شاخه گلی از این خرمن برگیرید بوی گل چنان سرمستتان می‌سازد که خود به گلستان و بوستان سعدی خواهید شتافت.