یادگاری:روایتم از جام‌جهانی قطر ملی و فراگیر است

نویسنده کتاب «آن شب در دوحه» معتقد است نوع روایتش از جام جهانی قطر روایتی ملی و فراگیر است. فوتبال را خیلی‌ها دوست ندارند، عاشقش هستد. همین عشق باعث می‌شود نه تنها فوتبالیست حرفه‌ای داشته باشیم بلکه فوتبال‌دوست‌ حرفه‌ای هم داشته باشیم. محمد‌حسن یادگاری یکی از فوتبال دوست‌های حرفه‌ای است که می‌شناسم. محمد‌حسن شانس این را داشته است تا در جام جهانی ۲۰۲۲ به قطر برود و کتابی به نام «آن شب در دوحه» در قالب سفرنامه بنویسد. یادگاری از دید خودش جزئیاتی را روایت کرده که مخاطب از تلویزیون ندیده است. به مناسبت انتشار کتاب گفت‌وگویی با یادگاری داشتیم.

اگر امکان دارد کمی درباره کتاب و چگونگی شکل گرفتن آن بگویید.

به عنوان شخصی که تحصیلات خود را در حوزه علوم اجتماعی گذرانده‌ام و پژوهشگر این حوزه هم هستم، فوتبال جزء علاقه شخصی من محسوب می‌شود. اینکه شما بتوانید با رویکرد مطالعات فرهنگی پدیده‌های روزمره زندگی را بررسی کنید و نگاه اجتماعی به آن‌ها داشته باشید امر مهمی است. بررسی تحولات از زاویه فرهنگی و اجتماعی علاقه‌ای بوده که از گذشته در من وجود داشته است.

من کتاب‌های مربوط به تحلیل و بررسی فرهنگی فوتبال را خیلی مطالعه می‌کنم. کتاب‌هایی از نویسندگانی مثل حمیدرضا صدر، سایمون کوپر و تعدادی دیگر از آثار ترجمه شده در این حوزه. با گذر زمان و با کمی‌تمرین در حوزه نوشتن متوجه شدم خودم هم می‌توانم بنویسم. از طرفی هم تجربه فیلم‌سازی و مستندسازی داشتم. مجموعه این مسائل بود تا اینکه رسیدیم به جام جهانی ۲۰۲۲ قطر. وسوسه حضور در این جام‌جهانی به واسطه نزدیکی قطر به ایران همیشه وجود داشت. زمانی که ایران با انگلیس و آمریکا هم گروه شد من با خودم فکر کردم الان امکان شکل‌گیری روایتی فوتبالی علیه دشمن وجود دارد.

اگر اتفاقات شهریور ۱۴۰۱ رخ نمی‌داد باز هم این کتاب شکل می‌گرفت؟

اگر آن وقایع هم نبود باز هم بازی ایران و آمریکا با قصه همراه بود و خالی از اتفاق نبود. ما آماده بودیم که وارد وقایع شویم. کاملاً برای من قابل پیش‌بینی بود این روزهایی که می‌گذرد روزهای تاریخی خواهد بود. من باید این روزها را روایت می‌کردم.

اگر فوتبال یک ورزش مبتنی بر سرگرمی است چه میزان  از کتاب شما این بخش را پوشش داده است؟

خود فوتبال یک سرگرمی مهم است و حضور ما در جام‌جهانی خود به خود این اتفاق را برای ما جذاب می‌کند. از آن طرف چون یک حمایت و تخریب همزمان از تیم ملی وجود داشت یک فضای دراماتیکی خلق شد. سعی کردم از این تضادها برای روایت استفاده کنم ولی به هر حال این کتاب را در دسته‌بندی سفرنامه می‌بینم.

در نگاه اول کتاب شما نگاه پژوهشی دارد. آیا می‌تواند برای مخاطب عام جذابیت داشته باشد یا خیر؟

نه اصلاً سخت نیست. مطالعه این کتاب اتفاقاً جذاب هم هست. اما ممکن است برای کسانی که به دنبال فوتبال ژورنالیستی هستند یا دنبال تحلیل‌های روزمره از یک اتفاق مثل فوتبال هستند، سخت باشد. اما برای کسی که به دنبال تحلیل است نه.

چرا حس کردید که در مقابل مسائل پیش‌آمده مسؤول هستید و باید کاری انجام دهید؟

همانگونه که گفتم من این از شهریور همان سال فهمیده بودم مسائل تاریخی در جریان است که باید ثبت و ضبط شود. ویژگی برجسته کتاب این است که مستندی به نام «محرمانه دوحه» نیز بر اساس آن ساخته شده که در کنار هم مکملی خوبی هستند.

از اینکه ممکن است به دلیل نوع روایت کتاب برچسبی به شما زده شود، مشکلی ندارید؟

نه چون روایت من یک روایت ملی است. مگر اینکه کسی کلاً با ایران مشکل داشته باشد. من سعی کردم روایت ملی و فراگیر ارائه کنم. ممکن است در تعدادی از کشورها تیم ملی فوتبال نماد هویت ملی‌شان نباشد اما در کشور ما  این طور نیست. با این شرایط اگر قرار است کسی تیم ملی را تخریب کند مرزها مشخص می‌شود. اینجاست که من کوتاه نمی‌آیم.

با کسانی که به نحوی سعی در مخالفت با این موضوع داشتند بحث و گفت‌وگو می‌کردید؟

بله. ما با خیلی‌ها بحث می‌کردیم که ظرفیت فوتبال این نیست. فوتبال برای افتخار و غرور ملی است و باید آن را حفظ کرد. معتقدم سربزنگاه باید سر ایران و وطن ایستاد و از آن دفاع کرد و نمود آن را هم در تیم ملی دید.

منبع: خبرگزاری فارس