نویسنده کتاب «خبرنگار دو دلاری»:سعی کردم فقط راوی حرف‌های دیگران باشم

کتاب «خبرنگار دو دلاری» به قلم حامد هادیان، روزنامه‌نگار بحران است که از سوی انتشارات سوره مهر منتشر شده‌است. این کتاب در واقع جنگ‌نوشت‌های یک خبرنگار از جنگ اوکراین و روسیه را شامل می‌شود؛ مجموعه‌ای از روایت‌ها و روزنوشت‌ها در مورد سفری ۴۰ روزه. او به عنوان یک خبرنگار آزاد به این کشور سفر کرد تا راوی بی‌طرف اولین جنگ اروپایی قرن جدید باشد. می‌گوید جنگ اوکراین و روسیه برخلاف کشور‌های دیگر که رفته‌ام در اوایل پروتکل محدودی نداشت. بنابر همه این دلایل، احساس کردم سفرنامه اوکراین کامل‌تر است. با او در مورد این کتاب به گفتگو نشسته‌ایم.

ماجرای سفر به اوکراین از کجا و بنا بر چه ضرورتی شکل گرفت؟
این اولین سفر این سبکی من نبود و من پیش از این تجربه افغانستان، عراق و سوریه را نیز داشتم. حوزه تخصصی‌ام روزنامه‌نگاری بحران است. به همین دلیل زمانی که جنگ اوکراین و روسیه آغاز شد، علاقه‌مند بودم که بروم و از نزدیک مشاهده کنم. مطمئن بودم کسی از خبرنگاران نمی‌تواند یا بهتر بگویم نمی‌دانست چگونه می‌تواند برود.
چرا سفر‌های قبلی شما تبدیل به سفرنامه نشدند؟
سفر به اوکراین از چند جهت برای من کامل‌تر بود. اول اینکه تجربیات قبلی را داشتم و حواسم بود اشتباهاتم را تکرار نکنم. در اوکراین فرد ایرانی زیادی نبود که از نزدیک فضا را ببیند و موضوعش ناشناخته‌تر بود. در جنگ‌های عراق و سوریه ما نظامیان ایرانی هم داشتیم، اما در اوکراین این‌گونه نبود. در عراق و سوریه به خبرنگاران اجازه تهیه گزارش نمی‌دادند، اما در اوکراین این‌گونه نبود و دست من باز بود و برخلاف کشور‌های دیگر که رفته‌ام، پروتکل محدودی نداشت.
این دغدغه از کجا نشئت می‌گیرد؟ در مورد افغانستان، عراق و سوریه می‌توانیم همسایگی و ارتباطات‌شان با ایران را دلیل قرار دهیم، اما سفر و مشاهده جنگ اوکراین چه ضرورتی داشت؟
بخشی از آن، بخش انسانی است. بخش دیگر آن هم می‌توان این‌گونه نگاه کرد که مثلاً چرا یک خبرنگار فرانسوی به عراق می‌رود. در واقع فرصتی پیش می‌آید تا او برای مردم کشورش روایت کند. او دوربینی را در برابر جنگ قرار می‌دهد و شاید بتواند واقعیت‌هایی را که دو کشور درگیر جنگ بیان نمی‌کنند، ثبت کند. غیر از آن، این مدل کار کردن فرصت بین‌المللی نیز برایمان به وجود می‌آورد. در جنگ اوکراین و روسیه کسانی که روایت می‌کردند بیشتر از طرف همان دو کشور بود، ولی من به عنوان خبرنگار ایرانی طرف هیچ‌کدام از این‌ها نبودم و توانستم واقعیت جنگ را نشان دهم. غیر از آن هم بسیاری از اتفاقات جهانی به یکدیگر پیوسته است.
در اخبار‌های روزانه و متداول، روایت‌هایی را در مورد جنگ اوکراین و روسیه شنیده‌ایم. در کتاب شما به چه نکاتی اشاره می‌شود که در آن خبر‌ها نیست؟
خبرنگاری که از هیچ‌کدام از کشور‌های درگیر جنگ نباشد، هیچ خطری تهدیدش نمی‌کند، بنابراین می‌تواند به راحتی و بی‌طرفانه واقعیت‌ها را بیان کند، جنگ را مورد بررسی قرار دهد و حتی به دو طرف نقد کند. وضعیت من هم همین‌گونه بود، چراکه هیچ وابستگی به این دو کشور نداشتم. بنابراین راحت‌تر توانستم بخش‌هایی را که اغراق می‌کردند یا دروغ می‌گفتند، ببینم و بنویسم. در افغانستان یا عراق این بی‌طرفی وجود نداشت، اما در اوکراین کاملاً بی‌طرف بودم و کمی هم به دلیل اینکه مدل فریلنسلری رفته‌بودم، کمی محدودیت داشتم و بیشتر توانستم از حواشی جنگ را مورد روایت قرار دهم.
یک تحلیلی هم مدتی بر سر زبان‌ها بود که ایران در این جنگ طرفدار روسیه است و از آن حمایت می‌کند. این نگاه در اوکراین موجب سختی برای شما نشد؟
آن زمان مثل الان نبود و هنوز این ماجرا مطرح نشده‌بود و اینکه حتی به من هم مجوز ورود دادند، نشان می‌دهد که مسئله‌ای نداشتند. مردم اوکراین ایران را خیلی کم می‌شناختند و برایشان چندان مهم نبود. بعد از سفر من بود که این مسئله مطرح شد و سیاستمداران اوکراین برایشان مسئله بود.
چرا مخاطبان باید کتاب شما را بخوانند؟
اصل این کتاب، مبتنی بر روایت و روزنوشت است؛ یعنی تحلیلی نیست. تحلیلی هم اگر وجود دارد، سعی کردم از جانب من نباشد و آدم‌هایی که در آنجا هستند، تحلیل ارائه دهند. سعی کردم فقط راوی حرف‌های دیگران باشم.