قلاع و استحکامات نظامی

کتاب حاضر به معرفی قلاع و استحکامات نظامی و تاریخی ایران و در کل آن دسته از بناهایی که با هدف دفاعی و جلوگیری از نفوذ و تسلط دشمن ساخته اند می پردازد…

این گونه بناها و به عبارت کلی تر «معماری نظامی» از زیر مجموعه های مهم معماری ایران اسلامی است که از جهات مختلف تفاوتهایی با بخشهای دیگر داشته و به جهت مشکلات موجود کمتر مورد مطالعه و معرفی قرار گرفته است. علی رغم دشواری طراحی و اجرای این دسته از سازه های معماری که معمولاً در مقیاس وسیع و حجمهای سنگین و اغلب در محلها و نقاط صعب الوصول و ناهموار صورت می گیرد، شواهد و مدارک موجود نشان می دهد که معماران ایرانی در این بخش از معماری نیز شایستگیهای خود را به اثبات رسانیده و آثار برجسته و ماندگاری از خود به یادگار گذاشته اند؛ هر چند با توجه به عملکرد و ماهیت وجودی امروز ما با ویرانه این بناها روبه رو هستیم «الموت، لمبستر،گردکوه، قهقهه و …» که ارتباط نزدیک با وقایع و حوادث مهم تاریخی ایران قرار می گیرند و به نوعی بیانگر آن وقایع هستند. متون تاریخی و داده های باستان شناسی از وجود ساخت تعداد بیشماری قلعه و بناهای دفاعی در گوشه و کنار سرزمین ایران خبر می دهند که امروزه ما تنها تعداد محدودی از آنها را مشاهده می کنیم.

بسیاری از این استحکامات امروزه به صورت ویرانه در آمده تا ویران شده اند و تا هنوز بازسازی نشده اند، که نویسنده در کتاب حاضر به آنها به صورت مفصل پرداخته است. در این میان تلاش شده است از قلعه های تاریخی که اکنون وجود ندارد و در تاریخ از آن سخن ؟ نیز به صورت پراکنده نام برده شود. کتاب حاضر تا حدود زیادی متکی بر منابع کتابخانه ای و به مقدار کمتری به مطالعه ؟ است. با این حال تلاش شده از طریق درخواست مقالات و تحقیقات محلی آن را جبران نماید. علی رغم کاستیهای موجود مجلد حاضر، اولین و کاملترین مجموعه ای است که در ارتباط با قلاع و استحکامات نظامی ایران منتشر شده و تا حدود زیادی می تواند جوابگوی علاقمندان به این بخش از معماری ایران باشد. خوانندگان می توانند ضمن مطالعه کلیاتی پیرامون تاریخچه و معماری قلاع و استحکامات نظامی در ایران با تقسیم بندی استانی و ترتیب الفبایی به مطالعه تک تک بناها بپردازند. در پایان کتاب نیز مجموعه کاملی از منابع فارسی و نیز تصاویر و نقشه های مربوط به قلاع ایران فراهم شده است. خواندن کتاب حاضر برای علاقمندان به معماری سنتی ایران خالی از لطف نیست.