زندگی هنرمندان

کتاب زندگی هنرمندان، معتبرترین مأخذ برای مطالعه هنر دوران رنسانس به شمار می‌آید و یکی از مهم‌ترین کتاب‌های تاریخ هنر جهان است. جورجو وازاری، که خود زندگینامه‌نویس مشهوری است، در این اثر از زندگی نقاشان، پیکره‌سازان و معماران مشهور و برجسته دوران رنسانس نوشته است.

کتاب زندگی هنرمندان سه بخش دارد: بخش اول به دوران رنسانس آغازین اختصاص دارد. در بخش دوم رنسانس میانه و اوج رنسانس بررسی می‌شود و بخش سوم، هنر دوران معاصر را بررسی کرده است. زندگی افرادی مانند جوتو، سیمونه مارتینی، اوچه او، گیبرتی، دوناتلو و در نهایت داوینچی، رافائل، بوناروتی و سایرین در این کتاب آمده است.

بریده‌ای از کتاب زندگی هنرمندان

هرگز نمیتوان انکار کرد که یکی از عناصر پدیدآورنده رنسانس همان اندیشه باززایی و رویکرد عمدی و سنجیده به فرهنگ یونان کهن و رم باستان بود. این بازگشت به گذشته، نخست در عرصه ادبیات چهره نمایاند، اما از همان آغاز تصویری مبهم و درهم تنیده داشت. نویسندگان و شاعران سده چهاردهم (Trecento) یا به کلام دیگر آغازگران رنسانس و اندیشمندانی که مفهوم احیای فرهنگ باستان را رواج دادند و انسانمداری (Studia Humanitatis) را تشویق کردند، سده‌های میانه را «عصر دراز بیخبری و تیرگی» می‌دانستند و در آن به چشم میان‌پردهیی سیاه و اندوهبار در تاریخ و روند تمدن انسان نگاه می‌کردند. پترارک یکی از این اومانیستها (انسانمداران) بود که هزار سال فاصله میان شکوه رم باستان و دوران خود را «دوران تاریکی» مینامید. او آنقدر خوشبین نبود که شرایط حاکم بر سده‌های میانه را تغییرپذیر بداند، اما به نوعی زندگی بهتر در همان شرایط ایمان داشت. اومانیسم غیرمذهبی او مطالعه عهد کهن و اندیشه‌های آن دوران را پیشنهاد میکرد و بر آن بود که «انسان به زودی در فروغ انوار گذشته گام خواهد زد.» امروز بسیاری از تاریخ نگاران برای آنکه آغازگاهی شناخته و مطمئن برای رنسانس فراهم آورند، پترارک را آغازگر برخی از اندیشه‌ها و عناصر بنیادین رنسانس معرفی می‌کنند، اما واقعیت آن است که این آغازگاه چندان هم معتبر نیست. دویست سال پیش از پترارک، مردی میزیست که فرانسیس قدیس نام داشت و برخی از تاریخنگاران او را پیامبر و نویدگر رنسانس لقب داده‌اند. با آنکه عرفان مسلط بر روزگاری که فرانسیس قدیس در آن می‌زیست، زندگی این جهان را یکسره نفی می‌کرد و به پیروی از باورهای مذهبی، در زندگی دنیوی به چشم «زندان موقت» و «آزمونگاه روح انسان» نگاه میکرد، فرانسیس با موعظه‌های خود به مذهب رنگی انسان دوستانه زد؛ زندگی و جهان فانی را مکانی برای لذت بردن توصیف کرد و اساس فلسفه خود را بر همین اندیشه بنا نهاد. از دیدگاه او زندگی رویدادی پرماجرا و قلمروی میان زشتی و زیبایی و نیکی و بدی بود. او در سروده‌های خود که در آن زمان بسیار کفرآمیز تعبیر میشد، به‌سان کافری بت پرست به نیایش عناصر طبیعت پرداخت و شعرش درواقع نوعی بازگشت به شعر پاستورال (روستایی) رم باستان را تداعی میکرد. با این تفاوت آشکار که فرانسیس و پیروان او طبیعت را جلوه‌یی از ذات پروردگار می‌دانستند و ستایش آنها از طبیعت شکلی معنوی به خود می‌گرفت.