تجلی نور در هنرهای سنتی ایران

در این کتاب توضیحاتی پیرامون خوش‌نویسی، نگارگری و هنرهای مرتبط، فلزکاری، هنرهای چوپ، بافته‌های داری، سفال و کاشی، نساجی سنتی، صحافی و تجلید و شیشه گری و… آورده شده است. این کتاب به نوعی به تجلی نور و کشف شهودی در هنرهای سنتی پرداخته است.

هنرهای سنتی، هنرها و صنایع بدیعی است که جوهر آن برگرفته از مبدأ وحانی و دارای صورتی متناسب با آن گوهر است و تأسیس آن به نحوی به اولیاء دین و یا تجلیات باطنی هنرمندان مربوط می‏‌شود و طی قرون متمادی از طریق هنرمندان و هنروران با حفظ آداب معنوی، سینه به سینه به عنوان میراثی گرانقدر به ما رسیده است، هنرهایی که افزون بر اصول ثابت، دارای فروع متغیری است که سبب تطبیق آن با شرایط هر دوره شده است.

هنرهای سنتی ایران، مجموعه هنرهای اصیل، بومی و مردمی کشورمان است که ریشه‏‌های عمیق و استوار در آداب، رسوم، سنن، عادات و اعتقادات و در مجموع فرهنگ این مرز و بوم دارد و همواره تأمین‏ کننده بخشی از نیازهای روزمره بوده و با فرهنگ معنوی جامعه ارتباط تنگاتنگ دارد. هنرهای سنتی ایران یکی از مظاهر تمدن غنی ایران است که تفکر، علم و تلاش مؤمنانه همراه با رنج مقدس هنرمندان و هنروران را سینه به سینه از خلال تاریخ به عصر حاضر منتقل کرده تا یادگاری از مقام رفیع و روح لطیف انسان در وقت گفتگو و راز و نیاز با حق باشد.

بریده‌ای از کتاب تجلی نور در هنرهای سنتی ایران

شاگردان و پیروان با قوت در ایران، خط ثلث را در نوشتن قرآن و ادعیه و کتیبه های مساجد و مدارس به ‏کار برده‌‏اند. این خط در عصر صفوی در کتیبه ‏نگاری، کاربرد فراوان داشته و هم ‏اکنون نیز مورد استفاده قرار می‏گیرد. خط ثلث با داشتن اشکال و رسوم مختلف و متنوع، میدانش وسیع و بیشتر تودرتو و درهم نوشته می‏شود. نمونه کامل خط ثلث، خطوطی است که در مسجد امام اصفهان و مسجد شیخ لطف ا... اصفهان و بناهای دیگری به دست استادان مشهوری چون «علیرضا عباسی»، «علیرضا امامی» و «محمّد صالح» و «عبدالرحیم جزایری» نوشته شده و هنوز باقی است. درباره خط رقاع: این خط، فرعی از ثلث و شکسته ثلث است. در این خط، کلمات جمع‌تر و فشرده‏‌تر شده و بیشتر در عناوین و شرح بر قرآن‌‏ها، ادعیه و در قطعات به کار می‌‏رود و هنوز هم کم و بیش این نوع خط نوشته می‏‌شود و خطی واضح و روشن است. درباره خط محقق و ریحان: این خطوط تا دوره صفویه در نوشتن مصاحف و ادعیه کاربرد فراوان داشته است و قرآن‏‌های زیبایی به خطوط مذکور در دست است. خط محقق که از خطوط اصلی و قدیم اسلامی است دارای حروفی درشت اندام و واضح است و خط ریحان نوع روان‌تر، لطیف‌‏تر و ظریف‌تر آن است. درباره خطوط رقعه و دیوانی: رقعه، تقریبا شکسته‏ ای از خط نسخ محسوب می‏‌شود. در این خط شکل حرف‌ها را ساده و قوس‌‏ها و تمایل‌ها را کم کرده‌‏اند تا سرعت زیاد شود. ویژگی ممتاز خط رُقعی این است که گودی حروف (دور کم) و استقامت (سطح) زیاد شده است و مقصود اصلی از وضع آن، ازدیاد سرعت در نوشتن است، زیرا این خط بیشتر برای پیش ‏نویس‌‏ها و نامه‌‏های تجاری کاربرد داشته است. خط دیوانی بر دو نوع است: 1- دیوانی خفی- که معمولاً بدون حرکات و تزئینات نوشته می‏شود و نقطه‏‌های آن نیز به صورتی خاص قرار می‏گیرد. 2- دیوانی جلّی- که باتمام حرکات و نقطه‌‏های مربع و تزئینات با نقطه‌‏های کوچک معمول است.