استعاره

استعاره؛ مبنای تفکر و ابزار زیبایی‌آفرینی هفت مقاله از اومبرتو اکو و دیگران با موضوع معرفی دیدگاه‌های گوناگون در تعریف و تعبیر استعاره از دید ادبی، شعری، هنری و از نقطه زبان و تفکر انسان است.

از جمله دیدگاهها و مباحث این کتاب عبارتست از: تاریخچه‌ای از مطالعات استعاره در ایران و غیر ایران (مطالعات زبان‌شناختی، مطالعات فلسفی در غرب، مطالعات سنتی نزد اندیشمندان مسلمان، فرآیند شکل‌گیری استعاره، تفاوت استعاره زنده و مرده)، تاریخچه مطالعات استعاره در اروپا از زبان اومبرتو اکو (پیوند استعاری، تعاریف سنتی استعاره، ارسطو: مجازواره و درخت خورخوریوس، استعاره سر عبارت، طرح نسبی، ….) نظریات معاصر استعاره از مایکل ردی (سطح زبان ادبی به سطح کل زبان)، نظریه جورج لیکاف درباره رویکرد شناختی به زبان، نظریه رابرت تیلر با نیم‌نگاهی به گرایشهای سنتی و شناختی لیکاف به مجاز و بسط مقوله مجاز و استعاره، نظریه جوئل و اینسهایمر درباره استعاره به مثابه استعاره فهم و در آخر نیز نظریه ریچارد مورن درباره استعاره از نگاه فلسفی.

بریده‌ای از کتاب استعاره

رویکرد شناختی به استعاره باعث ایجاد این معنا نمی‌شود چون استعاره را به منزله تخلف گویشور از قواعد توانش ادراک نمی‌کنیم، بلکه الگوی شناختی استعاره را وسیله‌ای می‌داند که از طریق آن حتی تجارب انتزاعی‌تر و نامحسوس‌تر بر حسب موارد آشنا و ملموس مفهوم‌سازی می‌شود. بدین ترتیب، انگیزه استعاری جست‌وجوی فهم است. استعاره نه با نقض محدودیت‌های گزینشی، بلکه با مفهوم‌سازی یک قلمروی شناختی بر حسب مؤلفه‌هایی که بیشتر به یک دامنه شناختی دیگر مرتبط است توصیف می‌شود، بنابراین، جای تعجب نیست که استعاره دقیقا در آن نوع گفتمان‌هایی فراوان‌تر است که نویسنده در آن‌ها درگیر بیان مفهوم‌هایی می‌شود که برای آن‌ها هیچ فرمول زبانی حاضر و آماده‌ای وجود ندارد. نمونه‌های بدیهی متون شعری، رمانی و مذهبی‌اند. استعاره در پژوهش علمی نیز نقش حیاتی ایفا می‌کند (هافمن 1985). مک کورمک (1985) مثال خوبی را به تفصیل در فصل آغازین کتابش بررسی می‌کند. روان‌شناسان در مطالعات شناخت، برخی خیلی صریح‌تر از بقیه، به شباهت‌هایی با عملکرد رایانه‌ها رسیده‌اند؛ شناخت صرفا «رایانشی» است که توسط «سخت‌افزار» مغز، که تحت کنترل «نرم‌افزار» ذهن عمل می‌کند، تولید می‌شود. سالموند (1982) نیز تعدادی از استعاره‌هایی را مورد توجه قرار می‌دهد که مبنای کار روان‌شناسی است. رشته زبان‌شناسی هم نمونه‌های زیادی ارائه می‌دهد. زبان‌شناسان سنت چامسکیایی از سطوح ژرف، کم‌ژرفا و رویین توصیف نحوی صحبت می‌کنند؛ ساختارها با گشتارها تغییر می‌کنند و به صورت نمودارهای درختی نمایش داده می‌شوند. در این کتاب، نمونه‌های کانونی و پیرامونی یک مقوله را از هم متمایز می‌کنیم؛ معانی برای ایجاد شبکه‌های هم‌خانوادگی و از این قبیل به هم زنجیر می‌شوند. این استعاره‌ها چیزی بیشتر از ابزار کمک‌ آموزشی‌اند. مفهوم‌سازی موضوعی که استعاره‌ها ایجاب می‌کنند همان جوهر نظریه‌های مورد نظر را تشکیل می‌دهد.