زن در دوره قاجار

در فصل اول، تحت عنوان ازن در خانواده، به بررسی دلایل ازدواجهای زودرس، انواع آن و چگونگی روابط مردان با زنان و فرزندان خود در خانواده‌های اشرافی و معمولی، پرداخته‌ایم.

فصل دوم اختصاص به انقش زنان در فعالیتهای اقتصادی دارد. زنان به عنوان نیمی از جمعیت، نقش مهمی در گردش چرخهای اقتصادی جامعه داشته‌اند. ما به تفصیل از این واقعیت سخن گفته‌ایم و در کنار آن به تشریح و توجه مسائلی چون خودفروشی و مطربی که جمعی از زنان به آن مبتلا بوده‌اند. اشاره شده است. این کتاب یکی از بهترین آثار و کتاب در مورد زن در دوره قاجار می باشد.

اكثر ازدواجها نیز، علی الخصوص در خاندانهای اشرافی به دلیل قابل اعتماد بودن اشخاص و به منظور استحکام بخشیدن به علائق فامیلی و حفظ اصالت خانوادگی در محدوده خویشاوندان صورت می گرفت. بنابراین دختران و پسران تقریباً هیچ گونه اختیاری در برگزیدن همسر آینده خود نداشتند و حتی اغلب هنگامی که هنوز در گهواره بودند آنان را برای هم نامزد می کردند و با رسیدن به سن بلوغ و یا اندکی پیش از آن به عقد یکدیگر در می آوردند.

از طرفی، بی تجربگی حرمت نهادن به والدین، و گاه فقدان احساس جنسی در دختران و پسرانی که هنگام ازدواج به بلوغ کامل نرسیده بودند، از جمله دلایل عدم اختبار کامل زوجین در امر ازدواج بود. رایج ترین شکل ازدواج، عقد دائم بود مطابق شرع، مرد می توانست تا چهار زن عقدی داشته باشد و در صورت مرگ با طلاق یکی از آنها، باز قادر بود که زن دیگری را جایگزین وی کند .

عدم تناسب جمعیتی و کثرت زنان بر مردان بیماری و یا پیر شدن سریع زنان به خاطر زایمانهای مکرر و فقدان بهداشت مصالح سیاسی و قومی، میل مردان ثروتمند و متمول به کام جویی با این دیدگاه که زن جوان، مرد پیر را جوان میکند، و داشتن حرمسرا و زنان متعدد نشانه شوکت و ثروت مرد است خود به خود نظام چندزنی را توجیه می کرد. افزون بر اینها، فرزندان بسیاری که از رهگذر این ازدواجها متولد می شدند می توانستند مایه غرور افراد شوند.

بریده‌ای از کتاب زن در دوره قاجار

از جمله مسائلی که در بررسیهای تاریخ معاصر ایران در عهد قاجاریه، به ندرت بحث مبسوطی درباره آن صورت گرفته است، نقش زنان در عرصه‌های گوناگون حیات اجتماعی می‌باشد. مجموعه حاضر که تحت عنوان «زن در دوره قاجار» فراهم آمده، در حقیقت کوششی هرچند محدود و مختصر، در جهت تبیین و تشریح نقش زنان در ابعاد مختلف حیات اجتماعی عهد قاجار است.