سیر تحول جلوه‌های خیال شکسپیر

این کتاب به نقد و تفسیر چند نمایش‌نامه از شکسپیر می‌پردازد و تغییر و تحول صور خیال را در آثار او مورد بررسی قرار می‌دهد.

هرکس که زحمت مقایسه صور خیال نمایش‌نامه آنتونی و کلئوپاترا را با جلوه‌های ‌خیال هنری ششم یا دو نجیب‌زاده از ورونا به خود بدهد، به‌شدت تحت ‌تأثیر تفاوت بسیار آن‌ها قرار خواهد گرفت. این آثار به قدری دور از هم قرار می‌گیرند که ارتباط و گذار بین این دو سبک تقریباً غیرممکن به نظر خواهد رسید. در صورتی که حقیقت امر چیز دیگری است؛ اگر کسی نمایش‌نامه‌های شکسپیر را عمیق‌تر و هر نمایش او را به ترتیب از آثار ابتدایی تا آخرین تراژدی‌ها بررسی کند، متوجه خواهد شد که از همان نمایش‌نامه‌های اولیه، هنر به‌کارگیری جلوه‌های ‌خیال قدم‌به‌قدم شکل ‌گرفته است. هدف این کتاب، شرح این موضوع در دوره‌ها و فرم‌های مجزای آن و نشان دادن ارتباطش با تحول عمومی شکسپیر است.

شخصی که با آثار شکسپیر آشنا باشد، لااقل تصوری مختصر از تحول عمومی هنر او دارد. با این وجود اگر بخواهید این دگرگونی را با جزئیات بیشتری مطالعه کنید یا از آنچه به طور کلی و مختصر حس کرده‌اید آگاهی کامل پیدا کنید، مجبورید که دوباره به یک موضوع ملموس و منفرد مراجعه کنید؛ شما باید نگاهتان را به دوره‌های جداگانۀ این تحول بدوزید تا بتوانید این موضوع را معنا‌دارتر و کامل‌تر درک کنید.

به عنوان مثال صحنه‌ها و موقعیت‌های مشابه در نمایش‌های مختلف باید با یکدیگر مقایسه شوند؛ شما باید بفهمید که شکسپیر پی‌رنگ خود را چگونه پیش می‌برد، چگونه زنان و مردان نمایشش را شخصیت‌پردازی می‌کند و توصیف او از طبیعت، تکنیک نمایش او، روش مقدمه‌چینی‌اش برای یک بحران و روش او در حل یک درگیری و تحمل تغییرات و دستیابی به کمال چگونه است. فقط از طریق چنین بررسی خاصی می‌توانید تصویر دقیقی از تحول کلی هنر شکسپیر به دست بیاورید.

کتاب سیر تحول جلوه‌های خیال شکسپیر (The development of Shakespeare’s imagery) با بررسی تحول خاص یک عنصر خیلی مهم در سبک شکسپیر سعی خواهد کرد که به فهم دقیق‌تر تاریخچه کلی هنر او کمک کند. هدف کتاب حاضر بررسی این ارتباطات و وابستگی‌هاست تا با روشی واقعاً منسجم، به فهم تصاویر برسد.

بریده‌ای از کتاب سیر تحول جلوه‌های خیال شکسپیر

شکسپیر نه‌تنها توانست از مارلو بیاموزد که چگونه از تصاویر برای مقایسه و توصیف تجسمی چیزها یا ویژگی‌های خاص استفاده کند، بلکه همچنین آموخت که چگونه تصویر را به‌منزلۀ وسیله‌ای برای بیان آرزوهای بزرگ، امیال و عشق انسان‌ها به خدمت بگیرد. پیش از شکسپیر، در بین همۀ هنرمندان عصر الیزابت اول، مارلو تنها کسی بود که در جلوه‌های ‌خیالش کمترین سنت‌گرایی را به کار می‌برد. مارلو به ‌وسیلۀ تبدیل جلوه‌های ‌خیال به فرم شخصی بیان، برای گفتار شخصیت‌ها عملکرد کاملاً جدیدی را در تصاویر ایجاد کرد. برای آرزوهای بزرگ تیمور لنگ فرم‌های رایج اجرا نمی‌توانست کافی باشد. فقط دنیای جلوه‌های ‌خیال قادر بود تناسب‌های فراوان مورد نیاز را در اختیار او قرار دهد. در قلمروی واقعیت، تیمور لنگ فقط می‌توانست زمین را تسخیر کند نه آسمان را. و برای تحقق این آرزوی بسیار بزرگ‌تر تیمور لنگ در تصاویرش قلمرویی ورای واقعیت خلق می‌کند و دستش را به سوی ستارگان و نیروهای طبیعت دراز می‌کند؛ گویی آن‌ها بازیچه‌هایی باشند (و در تخیلش) پهنۀ بیکرانۀ آسمان را به‌راحتی طی می‌کند. بنابراین، در تیمور لنگ، اثر مارلو، تصاویر عملکرد نمایشیِ مهمی دارند. شکوه و عظمت تیمور لنگ، که از روی رفتار و بردباری‌اش کاملاً مشهود بود، به ‌وسیلۀ تصاویر حتی تا سطح غیرقابل باورتری از تصور بالا برده شد؛ آن‌ها در سطح دیگری، با تکرار دوبارۀ خصوصیات حیرت‌آور، آرمان‌ها و ویژگی‌هایش تیمور لنگ را توصیف می‌کنند. مارلو هم‌زمان با به‌کارگیری مکرر چنین تصاویری به ‌وسیلۀ تم مشترکشان، تأثیری با ابعاد وسیع و شور و حرارتی فراوان می‌آفرید که همۀ نمایش‌نامه را رنگ‌آمیزی می‌کند و نشان‌دهندۀ‌ خصوصیت خارق‌العاده تیمور لنگ است.