صوفیانه‏‌ها و عارفانه‏‌ها

صوفیانه ها و عارفانه ها کتابی به قلم نادر ابراهیمی است با نام کامل صوفیانه ها و عارفانه ها: تاریخ تحلیلی پنج هزار سال ادبیات داستانی ایران. این کتاب تنها اثری است که نادر ابراهیمی درباره ی صوفیه نوشته است.

ابراهیمی در این اثر در ابتدا منتخبی از بهترین آثار صوفیه را از ابتدای ظهور تصوف تا حمله ی غز ها ارائه می کند سپس این آثار را از منظرهای مختلف مورد تجزیه و تحلیل قرار می دهد. او در ابتدا بر اساس اسناد و مدارکی که از کتاب موجود است، از نظر سبک نگارش نویسنده و ساختمان داستان اثر را مورد بررسی قرار می دهد سپس حکایت مورد نظر را از دیگر جنبه ها مانند جنبه های هنری و کارکردهای سیاسی و اجتماعی و اخلاقی و تربیتی و روان شناختی واکاوی می کند . مقدمه ی کتاب به طور کلی رویکرد و نگاه ابراهیمی را به این مقوله نشان می دهد بنابراین برای فهم و درک درست کتاب بسیار مفید خواهد بود.

این کتاب مشتمل بر دو فصل است به نام های: «مقدمات و مکالمات» و «نمونه ها و لحظه های تحلیلی آن‌ها» که فصل دوم نیز مشتمل بر 10 بخش است.

بریده‌ای از کتاب صوفیانه‏‌ها و عارفانه‏‌ها

« مردی بر در صومعۀ حسن بصری نشسته بود. حسن بصری بر بام صومعه نماز همی کرد. اندر سجده چندان بگریست که آب چشم از ناودان، بیرون دوید و بر جامۀ آن مرد افتاد. مرد بجست و گفت: این آب پاک است یا نه؟ حسن آواز داد: بدان نماز روا نبود که آب چشم عاصیان است. » « مردی نزدیک پارسامردی کیسۀ پردرم به دست گرفته، گفت: یا استاد! دلم تاریک شده است. مرا پندی ده. پارسا گفت: اندر آن کیسه چه داری؟ گفت: درم. گفت: چند است؟ گفت: هزار درم. چیزی خواهم خرید. گفت: سر کیسه باز کن. باز کرد. پارسامرد یک درم برگرفت و گفت: پیش تر آی. پارسا آن درم بر چشم وی نهاد و گفت: چشم باز کن و بنگر. گفت: این درم بر چشم من است، نمی بینم. گفت: ای مرد! یک درم بر چشم سر نهادی، دنیا را نمی بینی. پس دو هزار درم بر دل نهاده ای، چگونه چشم دل تاریک نشود تا عقبی را ببینی؟ »