غوطه در مهتاب

کتاب غوطه در مهتاب مجموعه مقالات ادبی درباره شعر و شاعران کهن و شعر معاصر ایرانی از سیدعلی موسوی گرمارودی است که در انتشارات سوره مهر به چاپ رسیده است. در این کتاب در چند بخش، ابتدا شعر کهن ایران را بررسی کرده است و در بخش بعدی به سراغ شاعرانی آمده است که معاصر هستند اما […]

کتاب غوطه در مهتاب مجموعه مقالات ادبی درباره شعر و شاعران کهن و شعر معاصر ایرانی از سیدعلی موسوی گرمارودی است که در انتشارات سوره مهر به چاپ رسیده است. در این کتاب در چند بخش، ابتدا شعر کهن ایران را بررسی کرده است و در بخش بعدی به سراغ شاعرانی آمده است که معاصر هستند اما در سبک کلاسیک شعر می‌سرایند. در بخش دیگری از کتاب شاعران نوپرداز و اشعار آنان را بررسی کرده است و بخشی از کتاب به یاد و خاطره برخی از بزرگان اختصاص دارد. بخشی از کتاب، مقالات ادبی گوناگونی را دربر گرفته است و فصلی از کتاب هم به نقد اختصاص دارد.

بریده‌ای از کتاب غوطه در مهتاب

«شعر روایی شعر به معنی الاخص نیست». آنان میگویند: شعر ناب یا ِ شعر به معنی الاخص شعری است که خود به سراغ شاعر آمده باشد. به محض آنکه به سراغ شعر بروند، روی نشان نخواهد داد. از همین جاست که مولانا می‌فرماید: تو مپندار که من شعر به خود می گویم تاکه هشیارم و بیدار یکی َدم نزنم ّحتی کلمه که در نثر ابزار ارتباط و ً کامال در ِ اختیار کاربر و کاربر، ِ محیط بر آن است و با هنجاری معقول به کار برده می‌شود، همین کلمه، در ِ شعر ناب، با هنجاری فرامعقول به کار می‌رود و گویی کاربر در کلمه محاط است و کلمه محیط و دیگر ابزار ارتباط نیست، بلکه تنها ابزار انتقال از ناکجا به ذهن و زبان شاعر است. ّبنابراین، در شعر، کلمه خود تصمیم میگیرد و در اختیار شاعر نیست و حتی در ماهیت و گستره معنای خود نیز تصرف میکند؛ از همین جاست که یکی از ُصورت‌گرایان (= فرمالیست‌های) روسی گفته است: «شعر رستاخیز کلمه‌هاست»؛ هرچند حدود دویست سال پیش از او، بیدل دهلوی، همین مضمون را در این بیت زیبا گفته بوده است: بیدل نََفسم ِ کارگه حشر معانیست چون غلغله صور قیامت کلماتم اینک اگر این سخن را بپذیریم که در شعر راستین شعری که خود به سراغ شاعر رفته است شاعر در ِ تصرف شعر است، در مورد شعر نظامی که شعرش روایی است و شاعر به ضرورت طرح و توطئه و پیش اندیشی در داستان سرایی خود به سراغ شعر می‌رود، چه باید گفت؟ که هم خود به سراغ شعر رفته است و هم ِ شعر ناب و ِ شعر به معنی الاخص در منظومه‌های او موج می‌زند؟ این دو جنبه پارادوکس‌نما چگونه قابل جمع است؟