روح‌الله کمالوند، جلد 17

پژوهشی که می‌خوانید، متکی بر روش توصیف و تحلیل تاریخی است. گاهی توصیفی است و گاهی ترکیبی از توصیف و تحلیل تا شاید بخشی از رفتارهای مرتبط با آیت‌الله کمالوند روشن گردد. بخش مهمی از زندگانی آیت‌الله کمالوند، با وقایع آغازین انقلاب اسلامی پیوند خورده است. شاید این نزدیکی به زمان وقوع خیال محقق را آسوده سازد که تمام منابع رویدادها به آسانی در دسترس او قرار دارند.

یکی از افراد مطرح در قرن معاصر آیت‌الله کمالوند است کارنامه درخشانی در فعالیت‌های سیاسی و اجتماعی دارد؛ بخش مهمی از زندگی او با وقایع آغازین انقلاب اسلامی پیوند خورده است. شاید این نزدیکی به زمان وقوع خیال محقق را آسوده سازد که تمام منابعِ رویدادها به آسانی در دسترس او قرار دارند، اما با کمی دقت و با نکته‌بینی می‌توان فهمید که در دل وقایع انقلاب اسلامی ابهامات و سوالات زیادی وجود دارد که مورخ و محقق را برای مدتی به خود مشغول خواهد کرد.

این اثر پژوهشی متکی بر روش توصیف و تحلیل تاریخی است. گاهی توصیفی است و گاهی ترکیبی از توصیف و تحلیل تا شاید بخشی از رخدادهای مرتبط با آیت الله کمالوند روشن شود. در نگارش زندگی آیت‌الله کمالوند چهار موضوع دنبال شد:

۱- برخی شخصیت‌ها منطقه‌مدارند و برخی ایران‌مدار. چه بسیار بودند از خوانین و شیوخ و علما و تحصیل‌کردگان علوم جدید که تنها در منطقه آبا و اجدادی مهم و مدار تصمیم‌گیری بودند، همچنین برخی شخصیت‌ها از مرزهای ایل و طایفه و منطقه فراتر رفته و منشأ تصمیم‌هایی می‌شوند که حاصلش نه برای اندک مردمان که برای قاطبه مردم کشور تأثیرگذار بوده است. یکی از این علمای ایران‌مدار آیت‌الله روح‌الله کمالوند است که در دهه‌های ۳۰ و ۴۰ شمسی به میدان سیاست وارد شد و تأثیری جدی از خود به یادگار گذاشت.

۲- بررسی و تحلیل جایگاه تاریخی روحانیت و درک ضرورت ایجاد حوزه‌های علمیه در دوره پهلوی اول که آیت‌الله کمالوند در این باره نقش مهمی ایفا کرده است. حضور وی در کنار سازمان‌دهندگان نهاد روحانیت مستقر در ایران، یعنی آیات عظام شیخ عبدالکریم حائری و سیدحسین بروجردی، و ایجاد حوزه علمیه کمالیه در خرم‌آباد، اهمیت ویژه‌ای دارد.

۳- نقش نمایندگی نهاد روحانیت که به عهده آیت‌الله کمالوند گذاشته شده بود تا در مذاکرات میان حکومت و روحانیت شرکت کند، به میزان قابل توجهی چشمگیر و حافظ شأن و جایگاه روحانیت بوده است.

۴- اصل پایانی شناخت جایگاه و اقدامات اجتماعی آیت‌الله کمالوند در منطقه غرب ایران است که خود را پیرو شیوه‌های سنتی و قدیمی روحانیون نمی‌دانست؛ بویژه در لرستان و بخش‌های پیرامونی آن، که در فقر فرهنگی و اقتصادی و مشکلات قبیله‌ای و اجتماعی به سر می‌بردند. بنابراین دست توانمندی جهت ایجاد شرایط بهتر برای آن جامعه به شمار می‌رفت.