سیری بر تاریخ داستان پردازی آوازی و موسیقیایی در ایران

کتاب سیری بر تاریخ داستان پردازی آوازی و موسیقایی ایران اثری از هوشنگ جاوید است. این کتاب بررسی کاملی بر داستان و داستان پردازی است که از دوران باستان تا سلطنت صفویه را بررسی می‌کند.

هوشنگ جاوید در کتاب سیری بر تاریخ داستان پردازی آوازی و موسیقایی ایرانی با نگاهی جامع به بررسی داستان و داستان پردازی در ایران پرداخته است و این مساله را از دیدگاه علم و هنر موسیقی نیز بررسی کرده است. این کتاب دو بخش دارد: بخش اول با نام داستان و داستان گزاری از دوره باستان تا پايان دوره آل بویه، به داستان از دوران پیش از اسلام می‌پردازد و آن را تا دوران آل بویه ادامه می‌دهد.

بخش دوم کتاب بررسی همین موضوع از پایان دوران آل بویه تا آغاز عصر سلطنت صفویه است. نویسنده تلاش کرده تا ضمن مستند کردن مطالب نکات جالب را هم بیان کند و وجوه موسیقایی و قرابت داستان و موسیقی را نیز روشن و واضح گرداند.

بریده‌ای از کتاب سیری بر تاریخ داستان پردازی آوازی و موسیقیایی در ایران

آنچه كه به گونه كلی درباره روحانيت ايران و هند می‌دانيم، نشان می‌دهد كه مراسم و آيين‌های آموزشی آن عهد منحصر به آيين‌ها، مراسم و معنای آن‌ها، هنر سرودن مانتراها و ستايش ايزدان بوده است و روحانيون با استفاده از دانش شفاهی خود درباره چگونگی طبيعت دنيا و آخرت و سرانجام پيچيدگی‌ها و دشواری‌های ناشی از باورهای مشركانه كافران، به جوانان آموزش می‌داده‌اند كه به اين كار آموزش بنيادين می‌گفتند، اما خواستاران دانش پس از طی اين دوره به مدرسه زئوتار كه در آنجا مطالعات ژرف دينی صورت می‌پذيرفت می‌رفتند در آنجا تفاوت انديشه‌های ديوها و اهوراها آموزش داده می‌شد، مری بويس می‌گويد: از سروده‌های باشكوه زرتشت برمی‌آيد كه استعداد ذاتی او را به فراسوی مطالعات نظری جذب می‌كند، و در جست وجوی استادان متبحر در دانش‌های الهامی و آموزگارانی كه از راه اشراق به مقامات معنوی می‌رسند برمی‌آيد. زرتشت پس از آنكه با مسائل آشنا می‌شود، جلای خانواده كرده و به جست وجوی حقيقت می‌رود و در اثر مكاشفه‌ای كه برای او پيش می‌آيد، احساس رسالت می‌كند، كه بايد تعليم كيشی نو را آغاز كند، آشنايانش به دشمنی با او می‌پردازند، جلای وطن می‌كند، بيگانگان بهتر و بيشتر به پيام‌های او گوش می‌دهند، كی گشتاسب شاه از برجسته‌ترين كسانی است كه انديشه‌های او را محترم می‌شمارد و يگانه پرست می‌شود، پيش از او هوتوسا (آتوسا) همسر كی گشتاسب به او گرويده بود، آن گونه كه پيداست زرتشت به نوعي با روايات معنوی كه بيان می‌كرده است تبليغ آيين و دين خودرا انجام می داده، چنانكه در يسنای ۱۱ ـ ۴۴ می‌گويد: منم نخستين كسی كه به اين كار يعنی دين آموزی برگزيده شده‌ام. با اين بيان فقط می‌شود گمان برد كه در عهد پيش از زرتشت روايتگری شفاهی جهت تعليم معنويات وجود داشته است و زرتشت نيز از اين فن بهره می‌برده ولی نمی‌دانيم كه روش‌ها و شيوه‌ها چگونه بوده است و آيا می‌توانيم بگوييم كه زرتشت دستورات دينی خود را به صورت آهنگين می سروده يا روايتگری نثرگونه داشته است؟