جریان‌شناسی شعر جنگ

کتاب جریان شناسی شعر جنگ نوشته داودرضا کاظمی است. کتاب جریان شناسی شعر جنگ را انتشارات سوره مهر منتشر کرده است. این کتاب پژوهشی در شعر دفاع مقدس خوزستان است.

درخشان‌ترین فصل شعر پایداری (مقاومت) در خوزستان را باید در عصر انقلاب اسلامی و دفاع مقدس جست‌وجو کرد. اگر خوزستان را پایتخت شعر دفاع مقدس بدانیم و شاخص‌ترین شاعران را متعلق به این سرزمین بدانیم سخنی گزافه و مبالغه‌آمیز نگفته‌ایم. شاعران دیگر ـ غیر خوزستانی ـ که در شعر دفاع مقدس نامی و نشانی و سهمی دارند نیز بهترین سروده‌هایشان را عمدتاً مدیون حضور و شهود دفاع مقدس در این دیار پایدار دانسته‌اند.

شاعران دفاع مقدس خوزستان، جنگ را زیسته‌اند. لحظه‌های آتش و خون را بوده‌اند. به قول قیصر امین‌پور: شنیدن کی بود مانند بودن! شاعران دفاع مقدس خوزستان، راویان صادق و گزارشگران از نزدیک حادثه‌اند. شاعرانگی آنان در تلفیق و پیوند با آنچه یافته‌اند، شعری را رقم زد است که مخاطب در نخستین خوانش، شاعری را پیدا می‌کند که در متن آتش فریاد می‌زند و زبان او زبانۀ او و آتش‌نفسیِ او ترجمان سوختن و ساختن اوست.

مرور شعر شاعران خوزستانی، که شمارشان بیش از این شمار و آماری است که می‌شناسیم چند ویژگی را می‌نمایاند:

در هشت فصل این اثر، هشت درِ بهشت به روی شعر دفاع مقدس خوزستان گشوده می‌شود. نویسنده پیشینۀ شعر خوزستان را و تصویر و توصیفی رسا از خوزستان را در دو فصل نخستین تحلیل کرده است. و در دیگر فصولِ شعر پایداری، سیر تحول در اندیشه، معنا و محتوا، بُعد ادبیت شعر، سیر تحول زبانی، سیر تحول فرم و به دیگر زبان ویژگی‌های سبکی شعر جنگ (دفاع مقدس) در خوزستان را تحلیل، تبیین و بررسی کرده است. آخرین فصل ـ فصل هشتم ـ نیز شاعران شاخص دفاع مقدس و پایداری در خوزستان را شناسانده است.

این کتاب سعی دارد شعر خوزستان و ویژگی‌های آن را بررسی کند.

بریده‌ای از کتاب جریان‌شناسی شعر جنگ

با تجاوز رژیم بعث عراق در سی و یکم شهریور (۱۳۵۹ ه.ش) به مرزهای کشور ایران، جنگ ویرانگری آغاز شد که هشت سال ادامه داشت. این جنگ در آغاز، از سوی ایرانیان، به دلیل تحمیل شدن به آنان «جنگ تحمیلی» و بعدها به علت ماهیت دفاعی ـ مذهبی آن «دفاع مقدس» نامیده‌شد. استان خوزستان از آغاز تا واپسین روزهای دفاع مقدس، یکی از کانون‌های اصلی نبرد و نخستین خط پشیبانی و میزبان رزمندگان و یگان‌های عملیاتی بوده است. اِشغال طولانی‌مدت برخی مناطق، ویرانیِ روستاها و شهرهای مرزی و آوارگی مردم در حملات بی‌شمار هوایی و زمینی و بمباران و موشک باران دایم، آسیب‌ها و خسارت‌های فراوانی را به سرمایه‌های طبیعی و انسانی و زیرساخت‌های فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی خوزستان وارد کرده و البته، به رفتارها و هنجارهای ایثارگرانه و شجاعانۀ زیبایی نیز، انجامیده است. بازتاب این رخداد سخت، تلخ، سهمگین و شگفت در آینۀ ادبیات فارسی، «ادبیات دفاع مقدس» را به وجود آورد که «شعر دفاع مقدس» از ارکان اساسی آن است. «شعر دفاع مقدس» آئینه‌ای شد که از یک سو، چهرۀ زشت و منفور جنگی ناخواسته و تحمیلی را نشان می‌داد و از سویی دیگر، شکوه‌مندی و زیباییِ دفاعی مقدس و دستاوردهای گران‌بهای آن را نمایان می‌کرد. واکاویِ «ادبیات دفاع مقدس» و «شعر دفاع مقدس» به اندازۀ آنچه در این هشت سال بر مردم خوزستان گذشت، اهمیت و ضرورت دارد. این پژوهش، تلاشی است برای شناخت بهتر و بیشتر «شعر دفاع مقدس» به طور عام و «شعر دفاع مقدس خوزستان» و مراحل تحول آن به طور خاص؛ با این باور که سهم شاعران خوزستان در شعر دفاع مقدس، بسیار بیشتر از آن است که تا به امروزگفته و نوشته شده. دوران هشت‌سالۀ (دفاع مقدس)، فصل بسیار مهمی در تاریخ معاصرایران است و تأثیر عمیق این حادثۀ بزرگ در زندگی مردم ایران، به‌ویژه در مناطق و استان‌های مرزی به قدری است که سال‌ها پس از پایان یافتن آن و حتی تا به امروز هم به گونه‌های دیگری ادامه دارد. استان خوزستان به عنوان استان اصلی درگیر با جنگ تحمیلی و خط مقدم جبهه‌های نبرد شناخته شده است و بررسی سیر تحول شعر دفاع مقدس خوزستان، برای شناخت بیشتر و بهتر دفاع مقدس و جنبه‌ها و ابعاد مختلف آن، اقدامی بایسته و ضروری است.