گل‌‌های سرخ سارایوو

آن‌چه بر مردم بوسنی و هرزگووین در سال‌های ۱۹۹۲ ـ ۱۹۹۵ گذشت چنین حکایتی دارد: جنگی بسیار تلخ در قلب اروپای متمدن رخ داد. فروپاشی ابرقدرت شرق ـ که بیش از هفت دهه میلیون‌ها انسان را برای تحقق شعارهای پوشالیِ ایدئولوژیک به کام مرگ فرستاد ـ زمینۀ بروز احساسات استقلال‌خواهانه و ملی‌گرایانۀ افراطی را در حوزۀ بالکان فراهم ساخت. جنگ‌سالاران صرب، به دنبال ایجاد صربستان بزرگ، به تصفیۀ قومی مسلمانان و کروات‌ها دست زدند. نزدیک به یکصد هزار بوسنیایی، اعم از سرباز و شهروند عادی، که بیش از شصت‌هزار نفر آن‌ها مسلمان بودند، در این جنگ جان باختند. هزاران زن و دختر هتک حرمت شدند و کودکان بسیاری آسیب‌های جسمی و روانی هولناک دیدند. اکنون دو دهه از پایان جنگ یادشده گذشته‌است و همچنان اهالی فرهنگ دربارۀ جنگ بوسنی و هرزگووین فعالیت می‌کنند. تا کنون فیلم، سریال، مستند، نمایش، و کتاب‌هایی متعددی در سطح جهانی، دربارۀ میراث این جنگ ساخته و منتشر شده است.

کتاب «گل‌های سرخ سارایوو؛ به سوی راهی برای حفظ یاد» نوشته دکتر عذرا یونسوویچ یکی از کتاب‌های پژوهشیِ قابل توجه در میان آثار یادشده است. این اثر به بررسی یکی از یادمان‌های جنگ بوسنی و هرزگووین، یعنی چاله‌های انفجاری سطح شهر سارایوو، که با رنگ سرخ پُر شده‌اند، می‌پردازد. بررسی این یادمان و دیگر یادگارهای جنگ بوسنی و چگونگی تفسیر آن‌ها و گوناگونی معانی آن‌ها برای مردمی که تقریباً یک دهۀ بعد به آن‌ها می‌نگرند و حرف‌های خود را برای یونسوویچ می‌گویند محوری‌ترین مباحث این کتاب است. دکتر یونسوویچ در دوران جنگ، در دهۀ ۱۹۹۰، در مرکز تحقیقات جنایات جنگی و جنایت علیه بشریت کار می‌کرد. او کارشناسی ارشد خود را در رشتۀ جامعه‌شناسی در دانشگاه بغازیچی/ بوسفروس در استانبول، در ۲۰۰۴، به اتمام رساند و دکتری خود را از دانشگاه سارایوو در ۲۰۱۴ دریافت کرد.. حوزۀ مطالعاتی او خاطرۀ اجتماعی و سیاست‌های گرامی‌داشت است و به لحاظ حرفه‌ای، درگیر مقولات حقوق بشر و بی‌عدالتی است. در حال حاضر نیز، معاون ادارۀ رواداری و عدم تبعیض دفتر سازمان امنیت و همکاری اروپا برای مؤسسات دمکراتیک و حقوق بشر است.

بریده‌ای از کتاب گل‌‌های سرخ سارایوو

لوننال می‌نویسد تاریخ چیزی بیش از گذشته است. زیرا تمدن‌ها با آنچه درگذشته رخ‌داده بلکه با تبعات متعدد رویدادها که حتی پس از مرگ افراد درگیر در آنها همچنان ادامه می‌یابد. سروکار دارد. تاریخ فقط آنچه در زمان رخ می‌دهد نیست؛ بلکه شامل اندیشه‌ها، احساسات گمانه‌ها، و فرضیاتی است که بینش آیندگان آنها را می‌سازد. بینشی که آن آشفتگی را سامان می‌دهد.