وزن موسیقی و شعر

از دیرباز وزن از مهم‌ترین موضوعات درخور بحث در زبان و ادبیات ایران و جهان بوده است. در زبان و ادبیات فارسی و به‌خصوص در نوع کلاسیک یا به اصطلاح سنتی آن، مقولهٔ وزن را با عنوان عروض می‌شناسیم. از طرف دیگر، عاملِ وزن، که حاکی از نظم و ترتیبی در زمان است، در تمامی هنرهای ایران و جهان، به‌خصوص هنر موسیقی نیز نقشی اساسی دارد.

وزن در موسیقی با عنوان ایقاع و ادوار ایقاعی شناخته شده است. ادوار، جمع دور است، و آن، اصطلاحی است برای وزن‌های گوناگون و با نام‌های مختلف، که موسیقی ضربی را به وجود می‌آورند.‌ با توجه به اینکه اوزان عروضی نیز در ادبیات، همان کاربرد ادوار ایقاعی در موسیقی را دارند، در کتاب «وزن موسیقی وشعر» علم عروض در برابر علم ایقاع قرار می‌گیرد و در پایان، اوزان عروضی، که معادل ادوار در ایقاع هستند، با یکدیگر مقایسه خواهند شد. احمد رضایی در این پژوهش کوشیده است تا حد امکان شباهت‌ها، اختلاف‌ها و مرزها و نقاط مشترک این دو علم را بیابد و گامی برای شناخت و معرفی بیشتر علم ایقاع بردارد.

بریده‌ای از کتاب وزن موسیقی و شعر

علم ایقاع میزانی است برای سنجش وزن؛ همان‌گونه که عروض میزانی برای سنجش کلام منظوم است. ازآنجاکه قرن‌ها این دو علم در ادبیات و موسیقی ایرانی کاربرد داشته و هر دو معیاری برای وزن محسوب می‌شوند تاکنون ادیبان و موسیقی‌دانان زیادی مطابقت‌هایی هرچند کم‌بین دو علم مذکور انجام داده‌اند. در این پژوهش کوشیدیم تاحدامکان شباهت‌ها اختلاف‌ها و مرزها و نقاط مشترک این دو علم را بیابیم و گامی برای شناخت و معرفی بیشتر علم ایقاع برداریم.