هفت دستگاه موسیقی ایران

هفت دستگاه موسیقی ایران نوشتهٔ سید مجید کیانی در انتشارات سوره مهر به چاپ رسیده است. این کتاب دارای سه بخش است: بخش اول درباره موسیقی دستگاهی ( ردیف)، وشامل نه فصل است. بخش دوم شامل دو فصل است: فصل اول درباره شیوه های اجرای موسیقی کنونی ایران وتفکیک آن است وفصل دوم شرح محورهای اساسی موسیقی سنتی( ردیف) است. وبخش سوم شامل توضیحات وفهرست ها است. کتاب هفت دستگاه موسیقی ایران نخستین بار در سال ۱۳۶۸ توسط مؤسسه فرهنگی هنری سرو ستاه منتشر شد. چاپ دوم این کتاب به همراه ۶ نوار کاست از اجرای ردیف میرزا عبدالله، با سنتور مجید کیانی، در سال ۱۳۷۱ توسط مؤلف با همکاری ایران صدا منتشر شد. این اثر در سال ۱۳۹۳ پس از سال‌ها وقفه و نایابی، از سوی انتشارات سوره مهر به چاپ رسید و در سال ۱۳۹۷ نیز تجدید چاپ شد.

کتاب «هفت دستگاه موسیقی ایران» تالیف استاد مجید کیانی هندی در زمره کتاب های اصول و قواعد موسیقی خاصه ایرانی است که در نوع ارایه و محتوا خواننده می تواند از زوایای گوناگون آن بهره های علمی هنری برده و به طور تخصصی اصول نظری موسیقی ایرانی را فراگیرد.

هفت دستگاه موسیقی ایران در ۳ بخش و ۱۱ فصل نوشته شده است:

در بخش اول که به موسیقی ردیف اختصاص دارد نگارنده در 9 فصل مجزا به بررسی نکات مختلفی در این حوزه می پردازد. با عنوان‌های: سرآغاز، نظری اجمالی به موقعیت کنونی موسیقی سنتی ایران، دستگاه‌ها و آوازها، موسیقی سازی ردیف، موسیقی آوازی ردیف، وزن در موسیقی ردیف، سازهای موسیقی سنتی ردیف، اجرای موسیقی ردیف.

در بخش دوم نیز که شامل دو فصل است، مولف شیوه های اجرایی موسیقی کنونی ایران و تفکیک آنها و شرح محورهای اساسی موسیقی ردیف را مورد بررسی قرار داده است. با عنوان‌های: موسیقی کنونی ایران، محورهای اساسی موسیقی سنتی ایران (صدا، فواصل، گردش نغمات، وزن، تزئین و تکرار).

در بخش سوم هم توضیحات و فهرست ها گنجانده شده است. با عنوان‌های: آهنگ‌ها، تصویرها، جدول‌ها و شکل‌ها، سازها، شعرها، منابع استفاده شده، موضوعی، نام‌ها، واژه‌نامهٔ انگلیسی فارسی، واژه‌نامهٔ فارسی انگلیسی.

بریده‌ای از کتاب هفت دستگاه موسیقی ایران

ردیف از زیبایی بیکران طبیعت سرشار است. صدای طبیعت در جزء به جزء ردیف شنیده می شود. گویی ردیف را پرندگان خوش آوا سروده اند. بوی گل سرخ کاشان به مشام می رسد.سرخی گرم آن به عشق دیر سال جانی تازه می دهد....آسمان شب هنگام ودرخشش ستارگان وشوریدگی سازهای ردیف جلوه می کند. موسیقی سنّتی ایران، در یک قرن اخیر، به سبب نفوذ فرهنگ غرب و نیز مسائل سیاسی و اجتماعی گوناگون، بیشتر به جنبه های تفننی و تخدیری (شیرین نوازی) گرایش یافت، درحالی که حق این بود موسیقی سنّتی واقعی (هنری) در بین مردم رواج بیشتری می یافت. موسیقی تحریف شده (شیرین نوازی)، که در سال های (1317 1357) بیشتر نمایان است، از لحاظ شیوه کار محصول جدیدی نیست، بلکه از دیرباز روزگار بهرام گور، خلافت عباسیان، دوره صفویه و قاجار به گونه های مختلف گه گاه رواج داشته است. فهرست کتاب هفت دستگاه موسیقی ایران بخش اول: ردیف (پژوهشی در زمینه موسیقی سنّتی ایران) ● سرآغاز ● نظری اجمالی به موقعیت کنونی موسیقی سنّتی ایران ● دستگاه ها و آوازها ● موسیقی سازی ردیف ● موسیقی آوازی ردیف ● وزن در موسیقی ردیف ● سازهای موسیقی سنّتی ردیف ● اجرای موسیقی ردیف ● بخش دوم: نقش اندیشه در موسیقی سنّتی ایران ● فصل اول: موسیقی کنونی ایران ● فصل دوم: محورهای اساسی موسیقی سنّتی ایران ● صدا ● فواصل ● گردش نغمات ● وزن ● تزیین و تکرار ● بخش سوم: توضیحات و فهرست ها ● توضیحات ● فهرست ها آهنگ ها ● فهرست تصویرها، جدول ها، و شکل ها ● فهرست سازها ● فهرست شعرها و تصنیف ها ● فهرست منابع ● فهرست موضوعی ● فهرست نام ها ● واژه نامه انگلیسی ـ فارسی ● واژه نامه فارسی ـ انگلیسی