ژانر فیلم

بری لنگفورد در این کتاب درباره ژانر فیلم از کلاسیک تا پسا کلاسیک صحبت می‌کند. ژانر یکی از مفاهیم اساسیِ سینماست که، مانند دیگر موارد، دربارۀ آن کتاب‌های اندکی در کشور منتشر شده است.

مفهوم ژانر ـ واژه‌ای فرانسوی به معنای «نوع» یا «گونه» در همۀ سطوح فرهنگِ فیلم به کار برده می‌شود: در تولید فیلم، در تبلیغات و بازار فیلم، و نیز در مطالعات سینماییِ دانشگاهی. ولی معنا و مفهوم آن در هیچ‌یک از آن‌ها به هیچ وجه یکسان نیست. در سطحی عمیق‌تر نیز، ژانر انگاره‌ای نامشخص و مبهم باقی می‌ماند که به طرز گیج‌کننده‌ای در هیچ تعریفی نمی‌گنجد و از نظر فلسفی آرمان‌گرایانه است. از سویی، هیچ فیلم‌ژانری وجود ندارد که دربردارندۀ همۀ مشخصه‌های ژانر خودش باشد؛ و به همین دلیل ـ همان‌گونه که حجم عظیم نوشته‌های انتقادی نشان می‌دهند ـ هیچ تعریف دقیقی، هر اندازه هم انعطاف‌پذیر، وجود ندارد که همۀ فیلم‌های آن ژانر را کاملاً شامل شود. احتمالاً، اولین و مهم‌ترین مشکلی که تازه‌واردان به این عرصه پیش روی خود دارند، همان‌گونه که گرترود اشتاین در توصیف خود از اوکلند گفته، آن است که «وقتی به آنجا می‌رسی، متوجه می‌شوی در آنجا ’آنجایی’ نیست».

این کتاب تلاش می‌کند نشان دهد که، با وجود چنین مشکلاتی، ژانر همچنان ابزاری ضروری و مهم برای فهم نحوه تولید و مصرف گونه‌های مختلف فیلم و نیز رابطۀ بسیار گسترده آن‌ها با فرهنگ و جامعه در اختیار ما قرار می‌دهد.

اما ظرفیت‌ها، روابط، و تعاریفِ در حال تغییرِ مفهوم ژانر مشکلات فراوانی برای دانشجویان فیلم پدید می‌آورد که به ناچار برای دستیابی به «تعریفی» از انواع ژانرها و فهم اصول مورد استفاده در این دسته‌بندی‌های ژانری، باید به توازنی بین دسته‌بندی‌های انتزاعی و/ یا تعمیم‌یافته، از یک‌سو، و تحقق (یا امتناع از) آن‌ها در یک فیلم مشخص، از سوی دیگر، دست یافت.

این کتاب با پرداختن به شناخته‌شده‌ترین و قدیمی‌ترین ژانرها ـ ژانرهایی که ریشه در دوران سیستم استودیویی کلاسیک دارند، ولو آنکه، همچون فیلم اکشن، یک شخصیت ژانریِ متفاوت را برگزیده و به اهمیت تجاری بسیار بیشتری در صنعت فیلم در دوران پساکلاسیک دست یافته باشند ـ سعی کرده است شیوه‌های تأثیرگذاریِ دوسویۀ نظریۀ ژانر فیلم و مهم‌ترین ژانرهای سینمایی بر روی یکدیگر در زمینه‌های مختلف را نشان دهد.

نویسنده امیدوار است این کتاب در نهایت به دانش و تواناییِ لازم برای درک دلایل جدل‌ها و دیدگاه‌های متضاد دربارۀ مفهوم ژانر فیلم و فیلم‌های ژانری دست یابد و از خلال چنین درکی بتواند دیدگاهی انتقادی از آنِ خود را گسترش دهد.

بریده‌ای از کتاب ژانر فیلم

این گشت کوتاه در ویدئو کلوب محله ما بیش از هر چیز بیانگر آن است که ژانر بیش از آنکه یک حقیقت باشد یک فرایند است فرایندی که در آن دیدگاه‌ها نیازها و علایق متفاوت میتوانند به نتایج بسیار متنوع و پیش‌بینی نشده ای منجر شوند و در عمل نیز چنین میشود ژانرها نه زاده بلکه ساخته میشوند.