دریچه‌ای به تاریخ معاصر ایران

ابوالفتح مؤمن، پژوهشگر تاریخ است.

در یکی از مقالات این مجموعه نوشتار به نام «شب‌های گوادلوپ» می‌خوانیم: «در آستانه برگزاری کنفرانس گوادلوپ سران کشورهای آمریکا، آلمان، انگستان و فرانسه به وسیله نمایندگان سیاسی خود و فرستادگان ویژه در جریان اوضاع ایران قرار داشتند. مفصل‌ترین این گزارش‌ها، اطلاعاتی است که نماینده ویژه ژیسکاردستن ارائه می‌دهد. از آنجایی که گزارش‌های رائول دلای، سفیر فرانسه در ایران، نتوانسته بود اعتماد ژیسکاردستن را جلب کند، وی نماینده ویژه‌ای به ایران اعزام کرد. او در این باره می‌گوید: «حدسیات او (رائول دلای) درباره ایران بدبینانه بود. در گزارش‌های او می‌خواندیم که خروج شاه از ایران با وجود حمایت ارتش، اجتناب‌ناپذیر است. به عقیده او هیچ فرمول سیاسی برای جانشینی شاه وجود نداشت. بیم آن می‌رفت که کمونیست‌ها که تنها تشکیلات منظم سیاسی ایران را در اختیار داشتند با حمایت شوروی در همسایگی شمال ایران، قدرت را به دست گیرند. من علاقه‌مند بودم قبل از تشکیل کنفرانس سران در گوادلوپ که برای اوایل ژانویه پیش‌بینی شده بود، مستقیماً از نظریات شاه اطلاع حاصل کنم. ظاهراً سفیر ما در تهران امکان برقراری تماس مستقیم و گفت‌وگوی رودرو با شاه را نداشت. من تصمیم گرفتم، میشل پونیا توسکی را به عنوان نماینده شخصی خود به تهران بفرستم… او شاه را به خوبی می‌شناخت و قبلاً دو بار با وی ملاقات کرده بود. بنابراین، می‌توانست در گفت‌وگوی خود با شاه از اعتماد او برخوردار باشد.»

بریده‌ای از کتاب دریچه‌ای به تاریخ معاصر ایران

تاریخ ایران از فراز و فرودهای بی شماری برخوردار است. در این میان تاریخ معاصر دارای اهمیت ویژه ای است، زیرا نه تنها باعث تغییر و تحول اساسی در ایران، بلکه موجب تحول و نگرش در سیاست، فرهنگ و ... در دنیای معاصر به ویژه خاورمیانه و کشورهای اسلامی، شده است. اما در مورد خود جامعه ایران از منظر تغییر و تحولات داخلی، نباید از اوضاع سیاسی، فرهنگی ، اجتماعی و اقتصادی گوشه و کنار ایران در چهارچوب جغرافیایی- سیاسی این کشور غافل شد، چون با چیدمان درست حوادث و رویدادهای ملی و محلی در کنار همدیگر این پازل، که تاریخ معاصر ایران است، کامل می شود. براین اساس، در تدوین و پژوهش تاریخ ایران نباید از رویدادهای محلی در پیوند با وقایع ملی و چهره های منطقه ای و ویژگی های هر یک از نواحی ایران چشم پوشید. در این پژوهش به این مهم توجه شده، تا این تأثیر و تأثر متاقبل مورد بازخوانی و کاوش قرار گیرد و اضلاع مثلث تاریخ معاصر ایران به طور نسبی کامل گردد...