چهل و یک مجلس

«چهل و یک مجلس» دربردارنده چهل و یک مجلس غزوه و روضه نسخه خطی، ۱۲۹۵ قمری است که کاتب این نسخه حسین‌بن‌محمد خوانساری بوده است.

گردآوری و تصحیح این مجموعه را دکتر محمدجواد مرادی‌نیا را بر دوش داشته است. چهل و یک مجلس به سبک ویژه‌ای تألیف گشته و آن تلفیق، ترکیب و سپس قیاس قطعاتی از جنگ‌های پیامبر اسلام با کفار در نخستین سال‌های هجرت از سویی و جزئیات و زوایایی از حادثه عاشورا در محرم سال ۶۱ هجری از سوی دیگر است. نویسنده، با تیزبینی خاص، موضوعات و رخدادهایی را که در دو مقطع تاریخی مزبور اتفاق افتاده و شباهت بسیار یا تضاد فاحش داشته‌اند برگزیده و، پس از مقایسه آن‌ها با یکدیگر، مظلومیت امام حسین و خاندان و یارانش را به تصویر کشیده است. سبک چهل و یک مجلس تلفیقی از نثر و نظم فارسی و بعضاً عربی است. نویسنده با تسلط بر منابع تاریخی فارسی و عربی توانسته است بخش‌هایی از تاریخ صدر اسلام، به علاوه رخداد عظیم عاشورا، را در قالبی از نثر سلیس و روان ریخته و، بسته به موضوع، از اشعار شاعران پارسی‌گوی و بعضاً عرب‌زبان نیز بهره گرفته و مجالس خواندنی و سوزناک پدید آورد. خواننده در جای‌جای کتاب با نثری دلنشین و بعضاً مسجع روبه‌رو شده و از توصیفات و واژه‌پردازی زیبای نویسنده حظّ و بهره می‌برد.

بریده‌ای از کتاب چهل و یک مجلس

روز دهم محرم سال 61 هجری، نقطه کوچکی از کره ارض، واقعه ای را از سر گذراند که زمین و زمان را متاثر ساخت و تاریخ را به حیرت واداشت؛ واقعه ای که به دلیل وقوع آن در سرزمینی غریب و پس کوچه ای از تاریخ تصور می رفت به سرعت رو به فراموشی گذاشته و از یادها و خاطره ها محو گردد. در آن روز در آن سرزمین، جماعتی جنایت پیشه، که طمع یا حمق آنان را بدانجا کشیده بود، تیغ بر روی خاندان کسی کشیدند که دینشان را از او داشتند و به افتخار او نام مسلم بر خود نهاده بودند. از قضا، همان جماعت به ظاهر مسلم، فرزند و خاندان پیامبر خود را در کنار دریایی از آب روان، با لب تشنه، کشتند و سربریدند و به اسیری بردند و هلهله کنان بر پیروزی خود جشن گرفتند و پای کوبیدند. آن روز در آن سرزمین نفرین شده همگان پنداشتند که همه چیز به آخر رسیده است و نام حسین و حسینیان برای همیشه از خاطره ها پاک خواهد شد. آن روز که سپاه نامردمی با همه توان خویش در برابر لشکر کوچک مردمی صف آرایی کرده و جاهلانه و سبعانه می‌زد و می‌کشت و می‌برید و می‌برد، شاید هیچ تصوری از آینده نداشت و...