چاه پر کژدم

کتاب چاه پر کژدم نوشته مصطفی فعله‌گری است. کتاب چاه پر کژدم درباره رضا براهنی نوشته شده است و به همت انتشارات سوره مهر منتشر شده است.

درباره شاعران و نویسندگان صحبت کرد. در این کتاب سعی شده است رضا براهنی با دیدی دقیق و مستند بررسی شود. در سالیانِ پس از پیروزی انقلاب اسلامی، رضا براهنی همچنان بر مواضع شبه روشن‌فکری خویش تکیه زد و بر آن شد تا درباره هر پدیده ادبی، هنری، سیاسی و حتی درباره واگرایی قومیت‌های کهن ایرانی بنویسد و داد سخن دهد. گاه‌به‌گاه نیز سری به اروپا و امریکا می‌زد. انجمن قلم کانادا نیز حمایت‌هایی از وی کرد. براهنی نه تنها نویسنده‌ای جهان‌پسند نیست، که حتی در میان منتقدان ایرانی و مردم کتاب‌خوان ایران نیز، جایگاهی بلند ندارد. در این کتاب سعی شده است او و آثارش بررسی شود

بریده‌ای از کتاب چاه پر کژدم

رضا براهنی در کنار چند مجموعه شعر (همچون «آهوان باغ»، «گل بر گستره ماه»، «ظل الله»، «اسماعیل» و «غم‌های بزرگ ما)، کتاب‌هایی نیز در میدان نقد و دیدگاه‌های ادبی چاپ و منتشر کرده است. از این کتاب‌ها می‌توان به قصه‌نویسی، «طلا در مس»، «جنون نوشتن» و «بحران در رهبری نقد ادبی» اشاره کرد. پس از پیروزی انقلاب اسلامی، در هوای تازه‌ای که انقلاب در باغستان ادب، فرهنگ و هنر دمیده بود، رمان‌نویسی و نوشتن داستان کوتاه بار و برگ تازه‌ای پیدا کرد. هر نویسنده‌ای حتی در مواضعی دگرسو با مواضع اعتقادی و سیاسی انقلاب، میدان این را پیدا کرد که توان خویش را در نوشتنِ داستان‌های کوتاه و بلند بیازماید. رضا براهنی آن گونه که خود گفته، پیش از پیروزی انقلاب اسلامی، داستانی نیمه‌کاره به نام «روزگار دوزخی آقای ایاز» را در مرحله پایان نگارش داشته که نتوانسته است آن را به دست چاپ و انتشار بسپارد. اما آنچه که در کارنامه داستان‌نویسی وی هست و ما نیز دیده و خوانده‌ایم، این‌ها هستند: چاه به چاه (داستان بلند)، بعد از عروسی چه گذشت (داستان بلند)، آواز کشتگان (داستان بلند)، رازهای سرزمین من (داستان بلند)، آزاده خانم و نویسنده‌اش و... . همه این داستان‌ها را رضا براهنی در دوران پیروزی انقلاب نوشته و به چاپخانه و کتاب‌فروشی و دست مخاطبان ادبیات داستانی امروز ایران راهی کرده است. نقدها و داوری‌هایی چند درباره کارنامه ادبی رضا براهنی انجام پذیرفته است. شعرهای او را مخاطبان شعر نو و منتقدان این هنر چندان باور نکرده و شایسته تحلیل و داوری هنری ندانسته‌اند. مقالات و تئوری‌سازی‌های آشفته او نیز چندان به دل جویندگان شناخت حقیقت و جوهره ادبیات (شعر و داستان و نقد ادبی) ننشسته و جایگاهی پیدا نکرده است که کسی بخواهد واکنشی از سر تأیید یا کوبیدن آن‌ها از خویش نشان بدهد. اما هنگامی که براهنی آغاز به نوشتن و نشر داستان‌هایش کرد، با سخنرانی‌ها و نوشته‌های تحلیلی و نیز حمله‌های منتقدوارش به شماری از داستان‌نویسان معاصر خود، شگفتی و تأسفِ بسیاری از منتقدان را بر انگیخت. براهنی سرد و گرم چشیده در دهه چهل و پنجاه این قرن خورشیدی، در عرصه هنر داستان‌نویسی نیز ره به جایی نبرده بود. ما در این متن، نمونه‌هایی از نقدهایی را که بر سه داستان بلندش (چاه به چاه، بعد از عروسی چه گذشت و نیز رازهای سرزمین من) نوشته شده است، باز می‌خوانیم.