بررسی موسیقی در آیین مهر و چند گوشه دیگر

این نوشتار درباره کاربرد ساز موسیقایی در آیین مهر است که قدمت آن به دوران قبل از زرتشت می‌رسد. به همین روی، چون بین آن آیین و کشتی یا ورزش زورخانه‌ای پیوند ناگسستنی وجود دارد، ابتدا مطالبی درباره کشتی و سپس ورزش زورخانه‌ای بیان می‌شود.

برخی محققان، زورخانه‌های قدیمی در ایران را همانند مهرابه‌ها دانسته‌اند. در دوران گذشته، انجام دادن ورزش‌های گوناگون همراه با پرورش روح و روان باعث می‌شد که مردمان این مرز و بوم همیشه آماده مقابله و نبرد با دشمنان باشند. زورخانه یا مکانی شبیه به آن برای چنان مقصودی بود. چنان‌که میل زدن برای آمادگی در گرفتن گرز، کباده برای تیراندازی و سنگ زدن برای نگاه داشتن سپر در میدان‌گاه کاربرد داشته است. آن آمادگی‌ها باعث می‌شد تا در نبردهای ایران و روم از همان آغاز تاریخ حضرت مسیح، جنگاوران رومی تحت تأثیر نیرو و باورداشت جنگاوران ایرانی قرار بگیرند. بنابراین، ستایش ایزد پیروزی ایرانیان را، به نام میترا، به اروپا بردند و در هر جایی از اروپا، آسیا، افریقا، تا دامنه صحرا، که قلمرو امپراتور روم بود، پرستشگاه‌های بی‌شماری برای مهر برپا کردند.

بریده‌ای از کتاب بررسی موسیقی در آیین مهر و چند گوشه دیگر

مطالب این کتاب حاصل تحقیقاتی است که در موقعیت‌ها و زمان‌های مختلف انجام گرفته است. هنگامی ‌که درباره‌ی موضوعات تاریخی، اجتماعی و فرهنگی مردم گیلان و مازندران، از گذشته‌های دور تا کنون، تحقیق شده است، نویسنده متوجه شده است که موسیقی و سوژه‌های مورد نظر چنان در هم تنیده شده است که جدا کردن آن‌ها از هم امکان‌پذیر نیست؛ چنان‌که موسیقی و آیین مهر جزء تفکیک‌ناپذیر آداب و رسوم کشتی در گیلان و مازندران بود و موسیقی در جنگ‌های مردم گیلان و مازندران همچون سلاح کاربرد داشت؛ مثلاً، حکام مازندران، که به دستور مغولان برای فتح قلعه گردکوه رفته بودند، تحت تأثیر شعر و موسیقی قطب رویانی محاصره را ترک کردند و به زادگاه خود بازگشتند. آنچه پیش رو دارید حاصل سال‌ها تحقیقات میدانی و دیدار حضوری با افرادی است که اطلاعات گران‌مایه‌ای درباره این موضوع داشتند. علاوه بر آن، از منابع زیادی در این زمینه بهره برده‌ام که در پایان هر بخش به آن‌ها اشاره شده است تا علاقه‌مندان برای کسب اطلاعات بیشتر به آن‌ها مراجه کنند.