لبخند سعدی

‌وقتی سخن از طنزآوری سعدی است، اغلب به گلستان و بوستان اشاره می‌شود و از غزل سعدی چندان سخنی به میان نمی‌آید، ولی این کتاب فرصتی است که دستمایه‌های طنز در غزل سعدی نیز مورد مداقه قرار گیرد. شیوه اسماعیل امینی در کتاب اینگونه بوده است که با انتخاب غزل‌هایی که حال و هوای طنز دارند هرجا که لازم بوده در قالب پاورقی توضیحاتی بر شعر افزوده است.

«لبخند سعدی» توجه مخاطب را به این نکته جلب می‌کند که طنز، شاخه‌ای از ادبیات است که جدیت دارد و از آنجا که زبان سعدی بسیار به زبان امروز نزدیک است، ارتباط با آثارش سهل‌تر خواهد بود. در واقع او به زبانی سخن می‌گوید که تا به امروز زنده است و ما امروز به زبانی که سعدی به کار برده سخن می‌گوییم. «لبخند سعدی» البته جنبه پژوهشی دارد، اما نه پژوهش صِرف و دست کمی از یک کتاب ناب طنز جذاب و خوشخوان ندارد. در هر غزل بیت‌های طنزآمیز به صورت برجسته و مورب از سایر بیت‌ها متمایز شده که به نوعی راهنمایی برای مخاطب در دنبال کردن موضوع است. دلیل انتخاب این غزل‌ها شاخص‌تر بودن طنز آنهاست؛ وگرنه سعدی به غیر از این غزل‌ها، در دیگر غزل‌هایش هم از طنز استفاده کرده است.

‌‌‌‌‌‌‌‌‌

بریده‌ای از کتاب لبخند سعدی

به حال سعدی بیچاره قهقهه چه زنی که چاره در غم تو های‌های می‌داند تلخ عیشی سعدی بیچاره این اصل ماجرای طنزآوری سعدی در غزل‌هاست انسان که در جهان پر از تلخی و تناقض و تلاطم در آرزوی آرامش و خلوت و کامیابی است برای دستیابی به آرزوهایش با خوش‌خیالی می‌کوشد و اسباب عیش و آرام فراهم می‌آورد؛ اما هنگامی که می‌خواهد با آسودگی از آنچه مهیا ساخته لذت ببرد، طوفان می‌وزد زلزله می‌شود سیلاب می‌آید جنگ در می‌گیرد محتسب فرامی‌رسد، رقیب مزاحم می‌شود بیماری و فقر و پیری سر می‌رسد و.... ابروباد و مه و خورشید و فلک همدست می‌شوند تا نگذارند آب خوش از گلوی بنی‌آدم پایین برود. این است که وضعیت انسان در این جهان آمیزه‌ای است از تلخ عیشی و بیچارگی