شمشیرهای ژنرال

نمایش نامه شمشیرهای ژنرال که حاصل تحقیقات «قدرت الله فتحی» در باره هولوکاست است با نگاهی به داستان زخم شمشیر نوشته خورخه لوییس بورخس نویسنده آرژانتینی شکل گرفته و داستان یک صهیونیست (آیزاک) است که 40 سال بعد از جنگ جهانی دوم به اتریش آمده و قصد شرکت در یک مراسم مخصوص را دارد. نمایش […]

نمایش نامه شمشیرهای ژنرال که حاصل تحقیقات «قدرت الله فتحی» در باره هولوکاست است با نگاهی به داستان زخم شمشیر نوشته خورخه لوییس بورخس نویسنده آرژانتینی شکل گرفته و داستان یک صهیونیست (آیزاک) است که 40 سال بعد از جنگ جهانی دوم به اتریش آمده و قصد شرکت در یک مراسم مخصوص را دارد. نمایش نامه حاضر از یک منظر اثری سیاسی و انسانی است اما نوع نگاه نویسنده به موضوع و نحوه مواجه او با داستان به گونه ای است که می توان گفت تحلیل و نگاه سیاسی تا اندازه بسیار زیادی در حاشیه تم انسانی آن قرار می گیرد و آن را تحت تاثر قرار می دهد. در واقع نمایش ظاهری سیاسی دارد، یا این که دست کم از مؤلفه های داستانی سیاسی به نفع طرح معما و رسیدن به تحلیلی انسانی استفاده می کند. فتحی در نگارش این اثر در کنار طراحی ساختار و شکلی که متکی بر چینش پازل وار قطعات است، به دنبال طرح تئاویل و برداشت های دیگر هم هست. در واقع نگاه چندگانه به واقعه علاوه بر آنکه بر ساختار معماگونه کار اضافه می کند و شکلی زیباتر به اثر می بخشد، در حوزه ژرف ساخت هم قضاوت و داوری مخاطب را از چندین منظر به واکنش وا می دارد. تکرار کشتن در ادامه طرح توطئه و انتقام در ساختار داستان و قرار گرفتن لحظه کشتن در فصل مشترک میان یک روایت که برای چند لحظه قطع می شود، ترفند مناسبی است که نویسنده در این نمایش با استفاده از آن قصد فعال سازی قضاوت و اندیشه مخاطبانش را دارد.

پیرمردی یهودی، به نام ایزاک مه یر، برای شرکت در مراسم سالگرد کشته شدن اعضای یک گروه مقاومت، همراه نوة جوانش، سارا، به اتریش می روند و در مهمانخانه ای ساکن می شوند. پیرمرد دیگری به نام گئورک یوخیم هم در آن مهمانخانه اتاق گرفته است. مارتا وایگل و همسرش، آلبرت وایگل، بازیگران دیگر این نمایشنامه هستند که خدمتکاران مهمانخانه اند. در روز مراسم، ایزاک به مراسم می رود؛ ولی سارا در مهمانخانه می ماند. ساعاتی بعد یوخیم به اتاق سارا می رود و دربارة پدربزرگش از او تحقیق می کند و متوجه می شود ایزاک همان کسی است که سال ها پیش برای تصاحب یک مجموعة ارزشمند عتیقه، که در قصری مدفون شده تا به دست نازی ها نیفتد، محل اختفای اعضای گروهش را به نازی ها لو داده است. نازی ها اعضای گروه یهودی را تیرباران کردند و از آن گروه فقط ایزاک و یوخیم زنده ماندند و حالا یوخیم، که مورد اتهام و نفرت مردم است، آمده تا انتقامش را از ایزاک بگیرد و به همه اعلام کند که ایزاک گناهکار بوده است.

در آخر نمایشنامه، سارا، با اسلحه ای که در کیف خود دارد، به طرف یوخیم شلیک می کند و او را به قتل می رساند و با ورود پدربزرگش به اتاق به او می گوید که مأموریت داشته است که پدربزرگش را زیر نظر بگیرد و از او می پرسد: «پدربزرگ، شما چقدر یهودی رو به کشتن دادید تا تونستید مهاجرت به اسرائیل رو توجیه کنید؟» سپس گلوله ای به سر پدربزرگش شلیک می کند و گریه سر می دهد و این طور وانمود می کند که یوخیم و پدربزرگش یک دیگر را کشته اند. گزیده متن: خواستم برای پیدا کردن جواب خیلی خودتون رو اذیت نکنید. اما خانم جوان، این چیزا دلیل محکمی برای تحمل این همه مسافت نیست. حالا شما اگر می تونید قصة دیگه ای برای اومدنتون بسازید، من گوش می کنم. ولی قبلش بگم به حرص و طمع نژادی اون رو به اینجا کشونده و البته، یک معاملة مهم. عجیبه که شما راحت از کنار این موضوع می گذرید، لابد شما از اون یهودی ها نیستید که وقتی نصف پتو رو بهشون می دی که از سر ما تلف نشن تمام پتو رو از آدم می گیرند؛ درست مثل فلسطین. به اسم آواره و سرگردان وارد اون خاکشدین بعد کم کم خاکشون رو گرفتید و آواره شون کردید.