دو نظریه تروریسم و فداکاری در ایران

کتاب دو نظریه تروریسم و فداکاری در ایران اثری از یعقوب توکلی است. در این کتاب به دو مقوله عصر معاصر ایران و جهان یعنی تروریسم و فداکاری پرداخته شده است و ابعاد و جنبه‌های گوناگون آن مورد بررسی قرار گرفته است.

کتاب دو نظریه تروریسم و فداکاری در ایران دو بخش دارد. یعقوب توکلی در بخش اول کتاب، به تروریسم می‌پردازد: او از تعریف تروریسم آغاز می‌کند و به آنارشیسم، تقیسم جغرافیایی و ترسیم انگیزه‌های تروریسم، تقیسم بندی ارزشی تروریسم می‌رسد. سپس سابقه تروریسم در تاریخ اسلام و در تاریخ ایران را بررسی می‌کند و در این بخش از شکل‌گیری گروه‌های مختلف مانند گروه فرقان و گروه مجاهدین خلق سخن می‌گوید.

بخش دوم کتاب درباره فداکاری است و به طور خاص فداکاری را در انقلاب اسلامی پژوهش می‌کند. از حاکمیت، حامیان و مخالفان نظریه فداکاری حرف می‌زند. اما آنچه این کتاب را از کتاب‌های دیگر در این زمینه متمایز می‌کند، ارزیابی است که توکلی در مورد دو نوع خشونت سیاسی انجام داده است: «آنانی که در راه رسیدن به اهداف سیاسی به اعمال خشومت آمیز تروریستی دست می‌زنند» و «آنانی که در دفاع از ملت و مردم خویش در نبرد و مبارزه‌ای قهرآمیز فداکاری می کنند و به شهادت می‌رسند.»

بریده‌ای از کتاب دو نظریه تروریسم و فداکاری در ایران

تروریسم دولتی، تروریسمی است كه دولت از طریق ابزارهای حكومتی با هدف ایجاد رعب و وحشت و حذف مخالفان دست به ارتكاب آن می‏زند تا، از این طریق، مخالفان را سركوب و شهروندان را به فرمان‌برداری از خود مجاب نماید. در این مدل از عملیات تروریستی، دولت با استفاده از فرصت‌های امنیتی و قضایی و مالی و تبلیغاتی زمینه از بین بردن مخالفان را فراهم می‏سازد و در صورتی كه بتواند دست به چنین اقدامی بزند با استفاده از همان ابزار، در پوشش اقدامات خود، آن‌ها را پنهان می‏كند. این درست كه سازمان‌های سیاسی در مسیر رسیدن به اهداف خود ترجیح می‏دهند كه با اعلام و اقدام به ترور و پذیرش مسئولیت آن، مسیر را برای رسیدن به اغراض خود هموار سازند، اما دولت‌ها ترجیح می‏دهند كه نقش آن‌ها در عملیات‌های تروریستی كه انجام می‏دهند پنهان بماند؛ خواه این عملیات در داخل حوزه نفوذ قدرت آن‌ها باشد خواه خارج از آن و در عرصه بین‏المللی اتفاق افتد؛ زیرا در عرف سیاسی اقدام دولت‌ها به ترور و رفتار غیر قانونی فاقد مشروعیت قانونی و پذیرش اجتماعی و بین‌المللی است، به همین دلیل، همیشه ترورهای دولتی در هاله‌‏ای از ابهام گذاشته می‏شود. در مواردی خاص دولت‌ها ترجیح می‏دهند ترورها را اعلام كنند تا، از این طریق، هم رعب و وحشت در میان مخالفان خود ایجاد نمایند و هم اعلام نمایند كه هیچ قید قانونی و حقوقی مانع آن‌ها در راه رسیدن به اهدافشان نیست. در این میان تروریسم دولتی اسرائیل، تروریسم آشكار و علنی است كه این دولت با اعلام اهداف و گزینه‌‏های تروریستی خود عملاً از این روش استفاده می‌كند و در اعلام آن تردید نمی‏ورزد. قتل شهید حجه‏‌الاسلام سید عباس موسوی همراه همسر و فرزندانش، ترور دكتر محمدابراهیم فتحی شقاقی، شیخ راغب حرب، شیخ احمد یاسین، دكتر عبدالعزیز رنتیسی، اقدام به ترور خالد مشعل و هزاران مورد ترور و آدم‏ ربایی و گروگان‏گیری كاملاً آشكار كه گستردگی و وقاحت در انجام آن، در تاریخ معاصر و جامعه جهانی بی‏نظیر است. و رژیم صهیونیستی به صورتی كاملاً آشكار و علنی مسئولیت انجام آن را می‌پذیرد و آن را اقدامی در مسیر مبارزه با تروریسم اعلام می‌نماید. با وجود این، قدرت‌های برتر جهانی، كه اهدافی را در نقاط مختلف جهان پی گرفته‏اند، به طور گسترده، از ابزار مختلف تروریسم استفاده كرده و می‏كنند. بررسی تاریخ دولت‌های انگلستان، فرانسه، امریكا و شوروی در مناطق تحت نفوذ اشغال حكایت از آن دارد كه این دولت‌ها به نحو گسترده از عنصر اتهام تروریسم علیه مخالفان و جنبش‌های آزادی‏بخش استفاده می‌كنند و خود در موارد متعدد دست به اقدامات تروریستی زده‌‏اند. نكته جالب توجه در بهره‏ مندی این دولت‏ها از تروریسم آن است كه تلاش می‏كنند از عناصر بومی و نیروهای دست چندم بهره بگیرند. سازمان‌دهی كمیته مجازات در دوره مشروطه و «شبكه بدامن» در نهضت ملی شدن صنعت نفت و ترورهای سیاسی مختلف در ایران توسط انگلستان و حمایت از تروریسم رضاخان و محمدرضا پهلوی، پیوند یافتن ایالات متحده امریكا با گروه فرقان، حمایت گسترده از سازمان مجاهدین خلق در ایران و سپس در اروپا و عراق، سازمان تحت حمایت شاپور بختیار و بهرام آریانا، حمایت گسترده اتحاد شوروی از حزب توده و اقدامات تروریستی آن، حمایت دولت فرانسه از سازمان مجاهدین خلق و شورای ملی مقاومت به رهبری ابوالحسن بنی‏ صدر و مسعود رجوی، از موارد محدود و البته قابل بررسی گسترده‌‏تر پیوند یافتن تروریسم دولتی و تروریسم سازمان‌یافته سازمانی است كه نماد عینی تروریسم بین‌‏المللی نیز است.