مجلس حربن یزید ریاحی

روایت تازه علی معلم دامغانی ،از ماجرای حر ،بخش کوتاهی است از یک کار مفصل با الهام از زیارت وارث .این منظومه که لحنی حماسی ،عاشقانه دارد،با فرازهای برجسته اش ،می تواند مدخل پرسش های جدی تر باشد در ماجرای این مرد ریاحی که تاریخ عاشورا جز نقل چند روز از احوال او را در […]

روایت تازه علی معلم دامغانی ،از ماجرای حر ،بخش کوتاهی است از یک کار مفصل با الهام از زیارت وارث .این منظومه که لحنی حماسی ،عاشقانه دارد،با فرازهای برجسته اش ،می تواند مدخل پرسش های جدی تر باشد در ماجرای این مرد ریاحی که تاریخ عاشورا جز نقل چند روز از احوال او را در اختیار ما قرار نداده است .این منظومه ،پوسته زیبا و منقشی دارد که در حد خود مانند دیگر سروده های علی معلم ،بسی جذب کننده و پی آور است ،اما فرازهای بسیاربرجسته اش در عین زیبایی گاهی اوقات تا حدی عمیق است که بداعت و نوآوری آن را در داستانی که به تکرار شنیده ایم چندین برابر می کند.اهمیت این منظومه در آن است که در داستان حر بن یزیدریاحی تا این اندازه در بررسی شرییط غور در زمانه و تصویر کردن زمانه و ماجرای حر چیزی شبیه به قهرمان سازی و قهرمان بازی های معمول راویان نبوده است ،راوی این روایت ،از درون جویی و تاویل و به هم بافتگی رشته ای از وقایع تاریخی برای رسیدن به سرانجامی دلخواه پرهیز کرده و از اساس واقع بینانه همه سختی ها ،فشارها و شرایطی را که شخصیت اول داستان با آن درگیر بوده است را شرح داده و رنگ شاعرانه بخشیده است . گزیده متن: خداسازد،تو را درشرم ما ،راضی که با دست تهی سردررهت بازیم و مستانه سراندازیم و طرح دیگر اندازیم و غم ، گر لشگر انگیزد که خون عاشقان ریزد من و ساقی به هم سازیم و بنیادش براندازیم ….

وقتی معاویه بن ابی‌سفیان، در رجب سال ۶۰ هجری مرد، حسین بن علی(ع)، که در مدینه بود، بر بیعت با یزید ـ خلیفه‌ی منصوب او ـ راضی نشد و به مکه رفت. در مکه، حسین(ع) به واسطه‌ی اخبار و هم دعوت اهل کوفه، دریافت که کوفیان به سبب نارضایی‌ها از خلافت یزید، او را خلیفه و امام خویش می‌شمرند و خواست تا پشت‌گرمی آن‌ها را، پشتوانه‌ی مبارزه‌ی خود با غصب خلافت حقّه‌ی هاشمیان کند. پس، از حجاز راه عراق پیش گرفت به قصد پیوستن به کوفیانِ معارض خلیفه، و پیش از خود، یک تن اقوامش (پسرعمّش مسلم بن عقیل) را برای تمهید مقدّمات قیام، به عراق راهی ساخت. کار و بار دعوت مخفیانه‌ی مسلم، با آنکه سفرش به عراق، از دشواری‌هایی خالی نبود و حتی یک‌ بار آهنگ انصراف و بازگشت کرده بود، در کوفه رونق نشان داد و دوازده هزار و به قولی هجده هزار کوفی، با او بر خلافت حسین(ع) و خروج بر یزید بیعت کردند. در این گاه، «نعمان پسر بشیر» حاکم کوفه بود و گویا داعی حسین(ع) را هم اندرزی داده بود به عدم تفرقه‌افکنی، البته بی ‌اعمال خشونت! خبر بیعت کوفیان با مسلم، اما ـ خواه ناخواه ـ به سبب سعایت بدخواهان نعمان، به یزید رسید. او فوراً نعمان را معزول ساخت و به توصیه‌ی غلامش، «سرجون»، که مشاور پدرش، معاویه، نیز بود، «عبیدالله» پسر «زیاد بن ابیه» را، که در بصره بود، نامه‌ی حکمرانی کوفه داد. عبیدالله بلادرنگ در طلب مسلم به کوفه درآمد و ناچار، مسلم به نیابت از حسین(ع) و به پشت‌گرمی بیعت‌کنندگان خروج کرد؛ اما از بیعت‌کنندگان، جز در لحظه‌های اولیه، حمایتی ندید و عبیدالله او را یافته و از بابت عبرت کوفیان، به سختی و به شکل فجیع کشت.