گفت‌وگو:ابزار یا گفتمان، جلد 8

در کتاب گفت‌و‌گو؛ ابزار یا گفتمان نوشته عماد افروغ، به طور عمده به قابلیت‌ها و ظرفیت‌های نرم‌افزاری و معرفتی و غالبا‌ مغفول انقلاب اسلامی در ابعاد خارجی و بین‌المللی اشاره می‌شود.

دو گفتار بنیادگرایی و بحران معرفتی غرب به برخی واقعیت‌ها و زمینه‌های مستعد دریافت پیام‌ها و ظرفیت‌های انقلاب اسلامی در غرب می‌پردازد. به نظر می‌رسد انقلاب اسلامی در ساحت نظر و معنا این قابلیت را داشته باشد تا پیامی برای مواجهه با ابزارگرایی و توجیه ابزار به واسطه هدف و بحران معنا و هویت موجود در غرب داشته باشد. البته این بدین معنا نیست که ما خود در داخل نیز کمابیش اسیر گونه‌ای از بحران‌های فوق و لزوم دریافت پیام مزبور و ناشی از قابلیت‌های انقلاب اسلامی نیستیم. چه‌ بسا بد فهمی انقلاب نیز به گونه‌ای مشد‌د بحران‌های فوق‌، به‌ ویژه بحران ناشی از اشاعه پراگماتیسم و ماکیاولیسم از جنس ارزشی و اخلاقی آن در کشور بوده است.

در رویکردی نو به بنیادگرایی و تقسیم آن به بنیادگرایی سخت و نرم کوشش می‌شود تا ضمن دفاع از یک نوع بنیادگرایی حقیقی به معنای دفاع از کرامت و حقوق مبسوط انسانی با عنایت به شرایط و نیازهای متحول زمانی‌ مکانی و بازتاب آن بر حقوق انسانی، نگاه ابزارگرایانه از یک سو و نگرش مضیق و محدود به حقوق انسانی به قیمت نا دیده انگاشتن سایر حقوق از سوی دیگر‌، مورد نقد واقع شود. منظور از بنیادگرایی سخت یا ضمخت، تحجرگرایی و قشری‌گری و یا تقدیس ابزار به جای تقدیس غایات و اهداف است.

بریده‌ای از کتاب گفت‌وگو:ابزار یا گفتمان

به دلیل مبانی ذات‌گرایانه و حقیقت‌گرایانه انقلاب اسلامی باید از نگاه نسبی‌گرایانه گفتمانی و ناشی از عقل مفاهمه‌ای هابرماسی به گفت‌وگو و در نتیجه حقیقت پرهیز کرد و بیشتر به آن به‌مثابه یک ابزار مفاهمه و احتجاج نگاه کرد نفی ازلی و ابدی بودن حقیقت و آن را ناشی از عقل مفاهمه‌ای دانستن چندان سنخیتی با مبانی و اصول اسلامی و لایه‌های آن ندارد به‌هرحال باتوجه‌به شرایط کنونی جهان قابلیت‌های نهفته در انقلاب اسلامی و لایه‌های تو در توی آن و ملزومات فلسفی و نظری گفت‌وگو ضروری است که در نگاه خود به جهان تغییراتی اساسی به وجود آوریم و ضمن وقوف بر ضرورت گفت‌وگو، به‌ویژه گفت‌وگوی بین ادیان، قابلیت‌های مزبور را به رخ کشیده و در معرض داوری قرار دهیم. اصرار بر جمودگرایی و ظاهرگرایی در دین و بی‌توجهی به لایه‌های عمیق، دین به‌ویژه توحیدگرایی به‌عنوان پیام اصلی ادیان که مابقی لایه‌ها و اصول و فروع به آن راجع، اند مانع عمده گفت‌وگوی بین دینی و عدم فهم صحیح از شرایط بغرنج و پیچیده ضرورت این گفت‌وگو. است این ضرورت در گفت‌وگوی میان دینی یعنی فرق و مذاهب اسلامی دوچندان می‌شود بی‌توجهی یا کم‌توجهی به اختلافات و تمایزات منسکی و رفتاری بین مذاهب اسلامی و توجه به تمایزات مبنایی‌تر دوشادوش توجه به وجوه اساسی مشترک باعث می‌شود تا اختلاف از سطح عوام و توده‌ها به سطح عالمان و اندیشمندان انتقال یابد که طبعاً ثمره‌ای جز گفت‌وگو نخواهد داشت.