روزشمار ۱۵ خرداد 1340، جلد 2

واقعه پانزده خرداد ۱۳۴۲ یک روز تاریخی برای نهضت اسلامی مردم ایران است که در حافظه جمعی ایرانیان با چند ویژگی شناخته می‌شود. سخنرانی مهم امام خمینی ره، دستگیری امام و شهادت گروهی از طرفداران او. روزشمار ۱۵ خرداد ۱۳۴۲ یک پروژه تحقیقاتی تاریخ معاصر بود که از نخستین روزهای سال ۱۳۷۶ آغاز شد.

این بررسی از آغاز سال ۱۳۴۰ تا پایان سال ۱۳۴۳ شمسی را دربرگرفته است تا از مقدمه و بازتاب حوادث خرداد ۱۳۴۲ به صورت کامل یاد کند. منابع داخلی و خارجی این روزشمار در قالب کتاب، نشریه و مطبوعات و اسناد است که برخی از آنها برای اولین بار است که مورد توجه و استفاده قرار گرفته‌اند. بررسی تمام این منابع حدود ۵ سال طول کشید و اوایل دهه ۱۳۸۰ کار نگارش اثر آغاز شد. در این نگارش با هدف اطلاع‌رسانی دقیق وقایع، روایت‌های منابع از یک خبر یا اتفاق به گونه‌ای تلفیق شده‌اند که در نهایت نمای کامل و در حد امکان لحظه به لحظه‌ای از ماجرا ارائه کنند. روزشمار هر روز با عنوان خبرهای همان‌روز آغاز شده و سپس متن خبرها آمده است. این متن پی‌نوشتی دارد که شامل نشانی منابع خبری است. نشانی منابع مطبوعاتی نیز در همین پی‌نوشت آمده است اما نشانی منابع کتابخانه‌ای در ضمیمه دیگری در پایان هر جلد با نام «کتابنامه» تکمیل شده است. در پایان هر جلد به جز کتابنامه، فهرست «نمایه» قرار دارد که شامل معرفی شخصیت‌ها، مکان‌ها، نشریه‌ها و منابع خبری و شرح بعضی از مفاهیم است. لازم به ذکر است که معرفی‌شدگان در نمایه جلد اول در جلدهای بعد دوباره معرفی نشده‌اند و نمایه جلدهای بعدی شامل نام‌هایی است که برای نخستین بار در آن جلدها آمده است.

بریده‌ای از کتاب روزشمار ۱۵ خرداد 1340

کسانی که ساعت ۵ بعدازظهر روز پنجشنبه ۲۹ تیر ۱۳۴۰ به ابن بابویه و مزار شهدای سی تیر رفتند، با درهای قفل شده و مخالفت مأموران مواجه و در بازگشت بازداشت شدند. آیت‌الله سید محمود طالقانی هم آنجا بود. مأموران دستور نداشتند او را دستگیر کنند، اما همین که دستگیرشدگان را به کامیون سوار می‌کردند طالقانی هم به‌زور داخل کامیون شد و به شهربانی رفت و برخلاف میل مأموران وارد زندان شد. پس از یکی دو ساعت افسران زندان آمدند و گفتند که آزاد است. اما آیت‌الله طالقانی با اشاره به افراد دیگری که آنجا بودند گفت «اگر آنها زندانی هستند من هم هستم و اگر من آزادم، آنها هم باید آزاد شوند.» با این حرف مأموران دستگیرشدگان را در یکی از بندهای زندان موقت شهربانی حبس کردند. آخر وقت پنجشنبه کامیون‌های پر از سربازان مسلح و افراد پلیس مجهز به خاتون از خیابان‌های اصلی تهران عبور کردند تا به‌این‌ترتیب اخطار خود را تکرار کنند که با هر گونه تظاهرات برخورد خواهد شد.