«بی‌سردار» داستان زنان کلیمی در عصر مشروطه

این رمان روایتی است که در بستر تاریخ رخ می‌دهد و به فعالیت سه زن در عصر مشروطه‌ به نام‌های «ماتا»، «مها» و «مونس» در اصفهان می‌پردازد که یکی از آن‌ها یک هموطن کلیمی است. در واقع «بی‌سردار» ماجرای آزادسازی اصفهان است که دستمایه قصه قرار گرفته است. از روزهای مشروطه و مشروطه‌خواهان اصفهانی در بازه زمانی نفی فرمان مشروطیت و استبداد صغیر و پیش از آزادسازی اصفهان و حمله به این شهر تا قبل از آزادسازی تهران و پیروزی مشروطه‌خواهان.

در کنار این شخصیت‌ها، داود عاشق ماتای مشروطه‌خواه نیز به عنوان راوی و نخ اتصال فصل‌ها حضور دارد. داستان از لغو مشروطه توسط محمدعلی شاه آغاز می‌شود و با فتح تهران و پیروزی مشروطه خواهان پایان می‌یابد. روایت‌ها در اصفهان و اطراف آن جریان دارند و گاهی به گذشته می‌گریزند.

این عاشقانه سیاسی – اجتماعی در سه فصل با عناوین «بی‌ماتا»، «بی‌مها» و «بی‌مونس» توسط شش راوی روایت می‌شود. «بی‌سردار» بعد از رمان‌های «می‌نار» و «سمفونی بابونه‌های سرخ» سومین اثر حاجی‌علیان در حوزه ادبیات اقلیت است. به گفته نویسنده برای نوشتن رمان «بی‌سردار» منابع متفاوتی از جمله کتاب آسمانی تورات، دستورالعمل‌ها، احکام کلیمیان و کتاب‌های مرتبط با تاریخ یهودیان ایران را مطالعه کرده است.

در بخشی از کتاب می‌خوانیم:

«هرچه پیش می‌رویم، رنگ داد ملت هم به قاعده تنوع می‌افتد. از صدقه‌سر مشروطه، جهان گستره رنگارنگ و همنشینی شده. همین همنشینی، شاه و عمله و اکره‌اش را می‌ترساند که زده است زیر پیمانِ مشروطه و برای خودش عاروق ناشتا زده که بروید همان که پیمان امضا کرده را از گور بلند کنید تا به شما مشروطه ارزانی دارد! ملت به مدد مشروطه، دور هم جمع شده‌اند تا خواسته‌ها و نداشته‌‌شان را داد بزنند. از هر کوی ‌و برزن بر سر ملت گل صد پر می‌شود. اسپند دود می‌کنند تا چشم نخورد این همدلی. این دود کمانه می‌کند و می‌رود به چشم کوردلان حکومتی و عمله و اکره‌شان و خاکستر منقل‌های اسپند، بر سرشان فرود می‌آید و می‌سوزاندشان که گریزانند از سیل ملت و خودشان را به پستوها می‌خزانند.»

«بی‌سردار» با شمارگان 500 نسخه در 336 صفحه و با قیمت 325 هزار تومان در کتابفروشی‌ها و سایت انتشارات سوره‌مهر موجود است.