خواب غزالان

کتاب خواب غزالان، گزینه اشعار سبک هندی است که به همت مرتضی نوربخش در این مجموعه گردآوری شده است.

مرتضی نوربخش در کتاب خواب غزالان بعد از معرفی کوتاهی درباره سبک هندی و شعر سبک هندی، مجموعه‌ای از اشعار شاعران سرشناس این سبک را گردآوری کرده است و در یک مجموعه قرار داده است.

سبک هندی که آن‌ را سبک اصفهانی نیز نامیده‌اند از قرن نهم تا سیزدهم هجری بسیار محبوب بود. از ویژگی‌های سبک هندی می‌توان به تعبیرات و تشبیهات و کنایات ظریف و دقیق و باریک و ترکیبات و معانی پیچیده و دشوار اشاره کرد. کلیم کاشانی، حزین لاهیجی، بیدل دهلوی و صائب تبریزی از جمله مشهور‌ترین شاعران سبک هندی هستند.

ضعف طالع برده از من قوت تدبیر را

برنتابد از خرابی خانه‌ام تعمیر را

گر چنین شاداب از خون شهیدان می‌شود

آب پیکان سبز خواهد کرد چوب تیر را

ما ز قید او نمی‌خواهیم پا بیرون نهیم

ورنه در باز است دائم خانه زنجیر را

هر نفس بی اختیار از سینه می‌آید به لب

ناله گرمی که آتش می زند تأثیر را

انتظار ساغر از ساقی مکش دیگر، «کلیم»

فکر خود کن کس نمی‌ریزد به خاک اکسیر را

***

ز تیغش چاک شد دل، چون نهان سازد غم او را

گریبان پاره شد گل را، کجا پنهان کند بو را

ِ سپهر دون در فیض آن چنان بسته ست بر عالم

که سیلاب بهاری تر نمی‌سازد لب جو را

سخن در هر زبان بی زحمت تعلیم می‌گوید

اگر طوطی ببیند یک ره آن چشم سخنگو را

به کنج گلخنم نه بستری باشد، نه بالینی

چو خاکستر به اخگر می‌نهم پیوسته پهلو را

ز رسوایی به عالم عیب من شد فاش و آسودم

که دیگر در حق من فکر حرفی نیست بدگو را

به زاری کام دل حاصل توان کردن، «كلیم»، اما

مقید همچو بلبل گر شوی یار تنک رو را

بریده‌ای از کتاب خواب غزالان

در شعر درون‌گرا، به‌ویژه سبک عراقی، شعر مانند شاهدی است که در نقاب است و سر و کار شاعر با نمادهاست و در شعر برون‌گرای سبک هندی شعر مانند زیبارویی است که نقاب از چهره‌اش برداشته شده و جان‌مایة شعر در ارتباط با اشیاست. از این‌ رو، در شعر سبک هندی بخش عمده‌ای از زبان شعر به زبان عامة مردم نزدیک‌تر است، به فرض وقتی که صائب می‌گوید: اظهار عجز پیش ستمگر ز ابلهی‌ست اشک کباب باعث طغیان آتش است احساس لذت زودتر منتقل می‌شود تا اینکه خواجه حافظ می‌گوید: سال‌ها دل طلب جام جم از ما می‌کرد آنچه خود داشت ز بیگانه تمنا می‌کرد