در نشست «نقطه عطف» مطرح شد؛ مدیر هنری نشر سوره‌مهر: به دلیل تنوع مخاطبان از شیوه‌های مختلف طراحی جلد استفاده می‌کنیم

در ابتدا این نشست که با حضور جمعی از گرافیست‌ها و طراحان جلد در سالن کنفرانس انتشارات سوره مهر برگزار شد، کوروش پارسانژاد گفت: یکی از دلایلی که باعث شد این موضوع برای من اهمیت داشته باشد، این است که خودم سال‌ها در حوزه هنری طراحی جلد کتاب‌های مرتبط با دفتر مرتضی سرهنگی و هدایت‌الله بهبودی کار کرده‌ام. همچنین برای مجله «ادبیات داستانی» که سردبیر آن شهید آوینی بود، طراحی جلد انجام داده‌ام. انتشارات سوره مهر همواره به‌عنوان ناشری شناخته می‌شود که در طول زمان تلاش کرده تا کتاب‌هایی با کیفیت بالا در زمینه طراحی جلد و متن، تولید کند.

وی تصریح کرد: در رابطه با تنوع کتاب‌ها، فایل ارسالی دوستان را بررسی کردم. برخی از کتاب‌ها را پیش از این دیده بودم و تنوع موضوعی و طراحی جلدها به‌لحاظ ساختار و سبک بسیار چشمگیر است. احسان حسینی همچنان تلاش‌هایی برای طراحی جلدهای جذاب و مناسب انجام می‌دهد تا بتواند توجه مخاطبان را در ویترین کتاب‌ها جلب کند.

او افزود: به دلیل آگاهی کم نسبت به طراح‌های حاضر نمی‌توانم بگویم که کارها دقیقاً متعلق به کدام طراحان است. با این حال، طراحی‌ها بسیار خوب بوده و نشان‌دهنده‌ی مجموعه‌سازی منظم است. به‌عنوان مثال، کتاب‌هایی که در سال‌های گذشته منتشر شده‌اند، با طرح‌های جدید و یکپارچه‌سازی شده که این حرکت کاملاً مثبت و مشهود است.

احسان حسینی در ادامه گفت: در حوزه هنری، دفاتر مختلفی وجود دارد که هریک در حوزه‌های گوناگون فعالیت می‌کنند. شاید یکی از دلایل تنوع موضوعی در کتاب‌ها نیز همین باشد. ابتدا، دفترهای مختلف حوزه هنری روی آماده‌سازی اولیه کتاب‌ها کار می‌کنند و پس از تکمیل، آن‌ها را به دفتر انتشارات ارسال می‌کنند. زمانی که کتاب به دفتر انتشارات می‌رسد، نویسنده و دفتر مربوطه توضیحاتی را در اختیار ما قرار می‌دهند. بر اساس این توضیحات، ما یک طراح مناسب را انتخاب کرده و کار را به او می‌سپاریم. همچنین ممکن است درخواست‌هایی مانند ارتباط مستقیم طراح با نویسنده صورت بگیرد.

وی افزود: فرآیند طراحی به این صورت است که پس از سپردن کار به طراح، او طی یک هفته تا ۱۰ روز طرح اولیه خود را آماده کرده و برای انتشارات ارسال می‌کند. پس از دریافت طرح اولیه، جلسه‌ای با حضور مدیر هنری، مدیر تولید، مدیرعامل و بخش بازرگانی برگزار می‌شود. در این جلسه، طرح بررسی می‌شود و اگر نیاز به تغییراتی باشد، مطرح می‌شود. در صورت تأیید، طراح به کار خود ادامه می‌دهد و در صورت رد طرح، ممکن است طراحی مجدداً انجام شود یا به کلی کنار گذاشته شود. البته، به‌ندرت پیش می‌آید که یک طرح جلد به طور کامل رد شود و اغلب به مرحله چاپ می‌رسد. هر دفتر قطع‌های مشخصی برای کتاب‌ها دارد و پس از تایید اولیه، تنها تغییرات کوچکی اعمال می‌شود و سپس کتاب وارد پروسه چاپ می‌شود. به همین دلیل، معمولاً در این مراحل با مشکلات زیادی مواجه نمی‌شویم.

در ادامه کاظم طلایی گفت: در سال‌های اخیر، تمرکز ناشران بیشتر به سمت اهمیت دادن به تصویر و طراحی جلد رفته است. بسیاری از طراحان تلاش کرده‌اند که با استفاده از تصاویر خاص و طراحی‌های خلاقانه، توجه مخاطبان را جلب کنند اما گاهی اوقات، این تاکید بر تصویر به حدی می‌رسد که پیام و مفهوم اصلی کتاب به حاشیه رانده می‌شود.

او افزود: البته، استفاده از تصاویر حساب‌شده و انتخاب‌شده می‌تواند به‌درستی باعث جذابیت بیشتر کتاب شود. مثلاً دست‌نویس‌ها و طرح‌های خاصی که در برخی از کتاب‌ها استفاده می‌شود، نشان‌دهنده دقت و توجه به جزئیات است. با این حال، نباید کل کتاب تحت‌الشعاع تصویرسازی قرار بگیرد؛ چرا که لذت واقعی از کتاب، همچنان در محتوای آن است.

طلایی خاطرنشان کرد: یکی از نکات مهم در طراحی جلد، در نظر گرفتن ذائقه مخاطب امروزی و جلب توجه او است. طراحان گرافیک و مدیران هنری باید این نکات را در نظر بگیرند، چرا که فروش کتاب به شدت به طراحی جلد آن وابسته است. اگر کتاب به خوبی طراحی نشود، ممکن است مشتریان کمتری جذب آن شوند.

طلایی اشاره کرد: به نظرم، نظر نویسنده در طراحی جلد کتاب می‌تواند اهمیت زیادی داشته باشد، زیرا نویسنده بهتر از هر کسی با محتوای کتاب آشنا است و می‌تواند به انتقال مفهوم و احساس کتاب کمک کند. این ارتباط میان نویسنده و طراح گرافیک می‌تواند تاثیر مثبتی بر فروش کتاب داشته باشد و باعث شود کتاب در ذهن مخاطب حک شود؛ حتی اگر خریداری نشود.

احسان حسینی ادامه داد: ما در حال حاضر به بازنگری و یونیفرم‌سازی کتاب‌هایی که قبلاً چاپ شده‌اند، می‌پردازیم. هدف این است که طراحی این کتاب‌ها به شکلی یکپارچه و منظم شود. البته، با توجه به تنوع زیاد کتاب‌ها و دفاتر مختلفی که داریم، طراحی‌ها باید متناسب با سلیقه‌های مختلف باشد. از آنجا که سلیقه ناشران و مخاطبان متفاوت است، ما باید هم به زیبایی طراحی و هم به جنبه‌های فنی توجه کنیم.

او گفت: با این حال، به مرور زمان سعی داریم که سبک طراحی جلد کتاب‌ها را یکسان‌سازی کنیم، به گونه‌ای که هویت بصری مشخصی پیدا کنند. به ویژه برای کتاب‌هایی که در حال حاضر داریم، مانند داستان‌های کوتاه، فیلم‌های مستندشناسی، سفرنامه‌ها و غیره، طراحی جدید را شروع کرده‌ایم. این فرآیند ممکن است زمان‌بر باشد و به دلیل محدودیت‌های زمانی، نمی‌توانیم به سرعت همه کتاب‌ها را بازطراحی کنیم.

حسینی اشاره کرد: طراحی جلد در گذشته همیشه اولویت داشته و سعی شده که به درستی انجام شود. اما تغییر ذائقه مخاطب، به‌خصوص در طراحی جلد کتاب‌ها، به نظر من نیازمند زمان است و یک روند چندساله است. در حال حاضر، ما در حال طراحی یونیفرم برای رمان‌ها هستیم. به تازگی طراحی جلد کتابی را انجام دادیم که هنوز منتشر نشده است. در این طراحی، توجه داشتیم که تصویر و هویت بصری کتاب تحت تاثیر یونیفرم قرار نگیرد.

وی افزود: در گذشته، بیش از ۳۰ طراح مختلف برای طراحی جلد کتاب‌های ما همکاری کرده‌اند. این تنوع در انتخاب طراحان، به ما این امکان را داده که از نگاه‌های مختلف برای طراحی جلد استفاده کنیم. در نتیجه، هم تصویرسازی و هم استفاده از عکس‌ها را در طراحی‌های خود به کار برده‌ایم. تلاش ما این است که مدل‌های مختلف طراحی جلد را استفاده کنیم تا پاسخگوی طیف وسیعی از مخاطبان باشیم. البته هنوز نمی‌دانیم که این رویکرد تا چه اندازه موفق خواهد بود، اما به دلیل تنوع مخاطب، مجبور به استفاده از شیوه‌های مختلف طراحی هستیم.

در پایان این نشست حاضرین با طرح مباحثی پیرامون طراحی جلد نقطه نظرات و تجربیات خود را با یکدیگر به اشتراک گذاشتند.