در نشست نقد و بررسی «صبح شام» مطرح شد؛ فخرزاده: نگاه بین‌المللی در کتاب رعایت شده است

کتاب «صبح شام» خاطرات شهید دکتر حسین امیرعبداللهیان، در سی‌ و هشتمین نشست نقد و بررسی کتاب پایگاه بزرگسال کتابخانه مرکزی پارک شهر تهران عصر یکشنبه ۳ تیرماه با حضور مهدی رمضانی، دبیرکل نهاد کتابخانه های عمومی کشور؛ حجت‌الاسلام میثم امرودی، مشاور وزیر امور خارجه در امور فرهنگی؛ عباس خامه‌یار، منتقد؛ سعید فخرزاده، نماینده گروه مؤلفین کتاب، محسن مؤمنی شریف، رئیس پیشین حوزه هنری و جمعی از علاقمندان کتاب و کتابخوانی در سالن جلسات کتابخانه نقد و بررسی شد.

نشانه شهدای خدمت مردمی بودن آن‌ها است

مهدی رمضانی، دبیرکل نهاد کتابخانه های عمومی کشور در ابتدای این نشست ضمن تشکر از نویسندگان کتاب «صبح شام» و گرامیداشت یاد و خاطره شهید ابراهیم رئیسی و شهید حسین امیرعبداللهیان، گفت: امیرعبداللهیان شخصیت برجسته و وارسته‌ای داشت. یکی از دوستانی که با این شهدا در این سفر همراه بود بیان می‌کرد که چگونه این افراد در آن هلیکوپتر جمع شدند و بعضی با اصرار به این سفر آمدند و قرار نبود در آن هلیکوپتر باشند، اما قضا به گونه دیگری رقم خورد.

وی ادامه داد: وجه مشترک این افراد خلوص بود. تمام کسانی که در این پرواز بودند، مخلص بودند، شخصیت های مردمی و توجه ویژه به همه آدمها داشتند. آقای رئیسی آخرین حضور فرهنگی‌شان در نمایشگاه کتاب بود. وقتی ایشان به بازدید از غرفه نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور آمدند به همه افراد حاضر در غرفه توجه کردند؛ حتی وقتی می‌خواستند بروند، متوجه شدند به برخی توجه نکردند دوباره برگشتند و با اعضای حاضر در غرفه گفتگو کردند. همین شیوه را در تمام بازدیدها و جلسات داشتند. دکتر امیرعبداللهیان هم همین طور بود. ایشان هم وقتی به غرفه نهاد آمد با هم توافقاتی برای همکاری مشترکی کردیم.

تأکید بر اثرگذاری سیاست خارجی در دولت مردمی

دبیرکل نهاد کتابخانه های عمومی کشور افزود: به جهت مسئولیتی که طی سالیان در مرکز اسناد انقلاب اسلامی داشتم با شخصیت‌های سیاسی، اجتماعی و فرهنگی مواجهه داشتم. با شهید امیرعبداللهیان به واسطه ثبت خاطراتشان در آنجا آشنایی پیدا کردم. در کتاب «صبح شام» سیاست خارجه دهه ۹۰  ایران بررسی شده است. ایشان در آن مقطع زیر فشار و به تعبیری سنگ زیرین آسیاب در وزارت امور خارجه بود. چون کشور با بحران مواجه بود و تحت فشار زیادی قرار داشت. دوستان در وزارت امور خارجه می‌گفتند طی مدت مسئولیتشان در تمام نهادهای اثرگذار سیاست خارجه وفاقی حول محور ایشان حاصل شد.

رمضانی با اشاره به پیام‌های تسلیت کشورهای مختلف در حادثه هلیکوپتر حامل رئیس‌جمهوری بیان کرد: این دولت متهم بود که سیاست خارجی یا سیاست راهبردی ندارد یا اگر دارد اثرگذاری ندارد یا با کشورهایی ارتباط دارد که اساساً برای ما در سیاست خارجه مهم نیستند؛ اما در فقدان این افراد کشورهایی که با ما تعلقات فرهنگی و سیاسی دارند مانند پاکستان همدردی خاصی داشتند که ادامه سفر اخیر رئیس جمهور بود. برخی از افراد در خارج از کشور منتقد بودند که چرا برخی از کشورها و سازمان ها ابراز تسلیت کردند؛ در حالی که این نشانه اثرگذاری است که چه اولین هایی در نبود این افراد رخ داد و برای نخستین بار رئیس جمهور، ولیعهد و سایر مقامات برخی کشورها تسلیت گفتند یا در مراسمات حاضر شدند. ما باید قدردان این عزیزان باشیم.

دبیرکل نهاد کتابخانه های عمومی کشور در پایان گفت: امیدوارم کشور مسیر خودش را در همه حوزه ها قوی تر پیش ببرد.

تلاش شده در این کتاب نگاه بین المللی رعایت شود

سعید فخرزاده، نماینده گروه مؤلفین کتاب «صبح شام» در ادامه این نشست درباره این اثر توضیحاتی ارائه کرد و گفت: جرقه اصلی تدوین این اثر با همکاری محسن مؤمنی شریف زده شد. ایشان رئیس پیشین حوزه هنری و از نویسندگان خوب دفاع مقدس هستند. ایشان با آقای امیرعبداللهیان هم محل و دوست و در جریان انقلاب نیز با هم همکار بودند و رابطه نزدیکی با ایشان داشتند. بعدها که حاج قاسم به شهید امیرعبداللهیان توصیه می کند که ماجرای سوریه را ثبت کند ایشان با آقای مؤمنی مشورت می کند. آقای مؤمنی می گوید اگر می خواهید این کار را در وزارت خارجه چاپ کنید فقط مخاطب خاص دارد اما اگر کار در حوزه هنری دنبال شود، مخاطب عام دارد.

وی اضافه کرد: به همین دلیل من با شهید امیرعبداللهیان ارتباط گرفتم. آقای محمدی که روی موضوعات سیاسی مسلط بودند نیز جلسات این مصاحبه ها را برگزار کردند و بعد پیاده سازی شد. سپس دیدم این مصاحبه ها یک گزارش رسمی از اتفاقات سوریه است و بنابراین به آقای امیرعبداللهیان گفتم بهتر است خاطرات ایشان هم در کتاب طرح شود.

فخرزاده بیان کرد: همین اتفاق موجب شد خاطرات زندگی ایشان را از ابتدای کودکی تا زمان نگارش کتاب ثبت کنیم. ایشان مسئولیت های مختلفی داشته و در ابتدا در حوزه عراق مسئولیت خارجی داشته است. زمانی که هنوز صدام در عراق حاکم بود ایشان نماینده جمهوری اسلامی در عراق بودند و تفحص شهدا را انجام می دادند و پیکرها را به ایران منتقل می کردند. دکتر امیرعبداللهیان در کتاب «صبح شام» خاطراتی در این باره بیان کردند و بعد از آن به حوادث سوریه پرداختند.

به گفته وی، حوادث سوریه در هشت جلسه توسط شهید امیرعبداللهیان بیان شد و در نهایت ۱۳ جلسه مصاحبه برگزار و پیاده سازی شد. پس از اتمام جلسات، از سوی دوستان وزارت خارجه ممیزی روی محتوا انجام و نیمی از مطالب حذف شد. در نتیجه ما مطالب را در اختیار آقای محمدمحسن مصحفی قرار دادیم، که یکی از خبرنگاران قدیمی است و دکترای علوم سیاسی دارد، و ایشان مطالب را برای تدوین نهایی تنظیم کرد.

فخرزاده با بیان اینکه تلاش شده در این کتاب نگاه بین المللی رعایت شود، گفت: کتاب سه بخش دارد؛ یک بخش به خاطرات ایشان اختصاص دارد. بخش دوم یادداشت های امیرعبداللهیان متناسب با خاطراتشان است. قرار بود کتاب با این دو فصل جمع شود اما وقتی حاج قاسم شهید شدند ایشان تصمیم گرفتند به دلیل برطرف شدن مسائل امنیتی بسیاری از مباحث را مطرح کنند و خواستند فصلی درباره حاج قاسم و نقشش در ماجرای سوریه اضافه شود.

وی از چاپ هفتم کتاب «صبح شام» خبر داد و افزود: در یک برهه ای به دلیل اتفاقات رخ داده در منطقه قرار بود حکومت سوریه را ساقط کرده و ایران را از داشتن پایگاهی در این کشور محروم کند. آنها می خواستند در گام های بعدی لبنان و عراق را هم بگیرند. اسرائیل همه کشورها را راضی کرده بود، حتی روسیه، اما ایران ایستاد و اجازه این تحولات را نداد. البته برداشتم این است که اینها می خواستند مسئله برجام را برای انحراف افکار عمومی پیش بیاورند چون ما در تاریخ مذاکراتی با این همه شخصیت اروپایی نداشتیم. آن قدر جلسات سنگین بود که همه ذهن ها درگیر این موضوع بود. امیرعبداللهیان بیان می کرد که به همین دلیل به تنهایی روی سوریه متمرکز شدم. اما با نقش حاج قاسم و دیپلماسی امیرعبداللهیان با شکست داعش، توطئه در منطقه خنثی شد و باز پیروزی نصیب فرزندان خدا شد.

دشمن دنبال جنگ پایدار و پرهزینه در کشور بود

حجت‌الاسلام میثم امرودی، مشاور وزیر امور خارجه در امور فرهنگی در بخش دیگری از این نشست ضمن تقدیر از محسن مؤمنی شریف برای فراهم کردن زمینه انتشار خاطرات شهید امیرعبداللهیان، بیان کرد: درباره رئیس جمهور شهید و شهید امیرعبداللهیان می توان کتاب های بسیاری نوشت. پس از طوفان الاقصی شهید امیرعبداللهیان تصمیم گرفتند به منطقه بروند. به ایشان گفتیم اسرائیلی ها می دانند شما با کدام پرواز می روید و می آیید، یک جمله تکراری داشتند: «شاید یک وزیر شهید فایده اش از یک وزیر زنده بیشتر باشد».

وی افزود: دشمن می خواست جنگ نیابتی در کشور ما راه بیافتد. آنها به دنبال جنگ نیابتی ایران و پاکستان بودند اما حضور امیرعبداللهیان و رئیس جمهور در پاکستان باعث شد چنین اتفاقی نیافتد و حتی پس از حادثه درگذشت این دو عزیز، پاکستان عزای عمومی اعلام کرد و می بینیم که چگونه این افراد تهدید را به فرصت تبدیل کردند.

مشاور وزیر امور خارجه در امور فرهنگی افزود: دشمن همچنین به دنبال جنگ پایدار و پرهزینه با آذربایجان و کردستان بود اما شما نتیجه دستاوردهای این افراد را ببینید که چگونه این تهدیدها به فرصت تبدیل شد. بن سلمان در تماس با جناب مخبر گفته بود وزیر خارجه ما رفیق وزیر خارجه ایران بود و ما می خواهیم به ایران بیاییم.

حجت الاسلام امرودی با اشاره به دستاوردهای سیاست خارجه دولت مردمی عنوان کرد: پنج ماه پیش قرآن آتش می زدند اما الآن افراد زیادی مسلمان می شوند. هر کدام از شخصیتی هایی که شهید شدند خودشان دارای دستاوردهای زیادی هستند.

وی با تأکید بر اینکه آرزوی ما همواره وحدت شیعه و سنی بوده، ادامه داد: اکنون حماس مورد حمایت حزب الله شیعه است. بسیاری از محورهای مقاومت در منطقه با وحدت عملی شیعه و سنی شکل گرفته است. آمریکا پیش از این هیچ وقت خودش را درگیر جنگ نمی کرد و از خلیج فارس پروازهایش را بلند می کرد اما امروز آمریکا برای حمایت از اسرائیل مجبور است مستقیم از آمریکا اقدام کند.

مشاور وزیر امور خارجه در امور فرهنگی با بیان اینکه حاج قاسم علاقه زیادی به امیرعبداللهیان داشت، گفت: در برخی سفرها امیرعبداللهیان و شهید رئیسی فقط چهار ساعت می خوابیدند و آیت الله رئیسی همیشه نماز شب می خواندند و به پهنای صورت اشک می ریختند.

حجت الاسلام امرودی با اشاره به اینکه امروز اقدام رایج مقاومت، زدن ناوها و هواپیماهای آمریکایی است، بیان کرد: امروز یمن، لبنان، حماس و حزب الله از نقاط مختلف ناوها و هواپیماهای آمریکایی را می زنند. بعد از عملیات وعده صادق امیرعبداللهیان سخنرانی کرد و گفت: «محافظه کارها می گفتند ما می دانستیم مردم ایران چه قدر شجاع هستند و برخی هم می گفتند شما شاخ غول را شکستید و ابهت آمریکا را از بین بردید.»

وی ادامه داد: گرچه ما ابرقدرت نیستیم اما امروز کشور ما دارای قدرت ژله ای است. هر تصمیم ایران می تواند معادله جهانی را عوض کند. امروز هژمونی قدرت در حال شکستن است؛ قبلاً فقط دو کشور هژمونی قدرت بودند اما امروز ما در حوزه مقاومت قدرت جهان هستیم.

مشاور وزیر امور خارجه در امور فرهنگی در پایان گفت: روشنفکری در جهان امروز در دفاع از مقاومت سخن می گوید آن وقت برخی رونشفکران در کشور ما از رژیم صهیونیستی دفاع می کنند.

در این کتاب تبیین و تشریح قدرت سخت با زبانی نرم بیان می شود

عباس خامه‌یار به عنوان منتقد اثر در این نشست گفت: در مقدمه کتاب یک نوع دلدادگی بین امیرعبداللهیان و سردار سلیمانی می بینیم و این مسئله نمایان است. در مقدمه کتاب شهید امیرعبداللهیان کتاب را تقدیم به روح سردار سلیمانی کرده است و با تمام افتخار کتاب را به ایشان هدیه می کند.

وی افزود: کتاب «صبح شام» روایت خاطرات امیرعبداللهیان از یک جنگ تروریستی خونین و یکی از خشن ترین جنگ های جهان است. این جنگ تروریستی مذهبی بود که همه چیز به نام الله انجام می شد و این نشان دهنده عمق جهالت از اسلام رحمانی و خدای رحیم و مهربان است.

خامه‌یار با بیان اینکه جنگ سوریه یکی از سخت ترین جنگ های مذهبی بود، یادآور شد: وجه تمایز کتاب این است که جنگ سوریه از زبان یک دیپلمات ارشد با ویژگی نرم خویی، ادب، آرامش، صداقت و مهربانی تبیین شده است. در این کتاب تبیین و تشریح یک پدیده و قدرت سخت توسط یک زبان نرم انجام شده و این یک اعجاز است که شما قدرت سخت را با زبانی نرم تبیین و به مخاطبان عرضه کنید. در سراسر این روایت یک پیوند دیپلماسی با میدان وجود دارد.

وی گفت: امیرعبداللهیان در این کتاب بر نقش رهبر معظم انقلاب در تببین حداکثری امنیت ملی، تحقق صلح و امنیت منطقه و جهان و حفظ امت اسلامی تأکید می کند.

خامه یار با بیان اینکه بحران سوریه یکی از بزرگترین بحران های تاریخ منطقه بود و از سوی دیگر خطرناک ترین بحران هم به شمار می رفت، عنوان کرد: در پی جنگ تحمیلی در سوریه بر اساس آمار سازمان ملل حدود ۴۰۰ هزار نفر کشته و شهید و ۷ میلیون نفر آواره شدند. ۲۷۰ هزار نفر فلسطینی مقیم سوریه دوباره آواره شدند و بیش از دو میلیون واحد مسکونی خراب شد. مبلغ مورد نیاز برای بازسازی واحدهای مسکونی ۴۰۰ میلیون دلار تخمین زده شد. هر کدام از این ها می توانست یک کشور را به فروپاشی بکشاند اما عوامل مختلفی موجب شکست آمریکا و سوریه شد.

خامه یار با تأکید بر اینکه این جنگ یک پاتک به بیداری اسلامی در منطقه بود، توضیح داد: سردار سلیمانی مهندسی معکوس را برای این جنگ بیان می کنند. در بخشی از کتاب امیرعبداللهیان بیان می کند که در آن دوره جمع بندی قدرت های جهان این شد که با مهندسی معکوس جلوی محور مقاومت را بگیرند و به همین دلیل می خواستند اول ایران را ناامن کنند. بعد با بررسی جدی می خواستند تجهیزات هسته ای ایران را بزنند. بعد فهمیدند این کار ریسک زیادی دارد و آمریکا تحمل تبعات آن را ندارد. بنابراین بهترین گزینه این بود که بحران را از سوریه شروع کنند.

وی افزود: در مقدمه کتاب به نقش رهبری و حاج قاسم در این بحران اشاره شده است. سردار سلیمانی یک ماشین جنگی را تا اطلاع ثانوی زمین گیر کرد.

خامه یار با اشاره به تاریخچه اشغال فلسطین بیان کرد: سردار این ماشین تجزیه محور مقاومت را متوقف کرد. حرکت این ماشین از سودان، سوریه، حلب، لبنان و… شروع شد و هنر ایشان جلوگیری و زمین گیر کردن این ماشین تجزیه بود.

وی بابیان اینکه طوفان الاقصی نشان داد فلسطین یک مسئله انسانی است، بیان کرد: زیرساخت مقاومت طوفان الاقصی توسط حاج قاسم طراحی شد. یکی از نویسندگان لبنانی نوشته بود ایشان از درون قبر هم این مبارزه استعماری را هدایت می کند. پس ما نباید سردار سلیمانی را یک قدرت سخت بدانیم او یک قدرت نرم است که برای صیانت از تمدن و میهن اسلامی از قدرت سخت استفاده کرد. شاکله سردار سلیمانی در دیپلماسی میدانی، راهبرد، ادبیات و… او نمایان است. او با قدرت نرم، کردستان عراق را نجات داد. پس از پایان نبرد با داعش ایشان به سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی دعوت شد در آنجا گفت که کار ما در قدرت سخت تمام شد و مقابل تکفیر ایستادیم و قدرت های گمراه را شکست دادیم، الان نوبت قدرت نرم شما است. الآن جنگ ما یک قدرت فکری و نرم است. اینجا ایشان پیشنهاد روایتگری حوادث سوریه را در قالب کتاب داد.

وی ادامه داد: اولین آشنایی سردار سلیمانی با امیرعبداللهیان از طریق دریچه قدرت نرم است. سردار ایشان را در یک راهرو می بیند و می گوید خاطراتتان را شنیدم و باید اینها را ثبت کنید.

خامه یار کتاب «صبح شام» را یک سند گویا و قابل اعتماد در تاریخ شفاهی جنگ پرتنش سوریه دانست و تأکید کرد: امیرعبداللهیان در این کتاب بر رعایت مسائل اخلاقی در این نوشتار تأکید کرد و ادب، صداقت، راستگویی، دلسوزی و امانتداری در این کتاب تجلی یافته است. همچنین ایشان مصادره نقش دیگران نکرده و در همه جای کتاب از همکارانش نام می برد.

وی یادآور شد: امیرعبداللهیان دیدگاه جناحی نداشت و منافع ملی را فراتر از منافع جناحی می دانست. او کمتر از نقش خود در جنگ سوریه در کتاب سخن می گوید؛ در حالی که در اوج بحران های عربی ایشان در جایی مسئولیت می گیرد که کارش بسیار سخت است.

خامه یار در ادامه به برخی از کاستی های کتاب اشاره کرد و افزود: در بیان ماجرای قیام مردم سوریه در کتاب، ناگفته هایی دیده می شود که البته شاید جزء نیمی از ممیزات کتاب باشد. من با شناختی که از امیرعبداللهیان داشتم قطعاً نصایحی درباره نظام سوریه بیان شده است که در کتاب نیامده است.

وی در پایان بیان کرد: آنچه در اقدامات راهبردی رخ داد باعث صیانت از منافع ملی ما در جنگ ۳۳ روزه، حوادث سوریه، طوفان الاقصی و… بود. تدبیر جمهوری اسلامی و رهبری این بود که دایره جنگ گسترش نیابد. حزب الله تاکنون ۶۰۰ شهید داده است. اگر لبنانی ها علیه دشمن ضدحمله شروع می کردند و هر روز ۶۰۰ شهید می دادند، لبنان نیز با مشکل مواجه می شد. به هر حال قدرتی که ایران از خود نشان داده همه چیز را تغییر داده و پشتوانه عظیم برای همه آزادگان جهان و نیروهای محور مقاومت به جا گذاشته است.

گفتنی است، نشست نقد و بررسی کتاب «صبح شام؛ روایتی از بحران سوریه، خاطرات دکتر حسین امیرعبداللهیان» از انتشارات سوره مهر تدوین محمدحسین مصحفی، یکشنبه ۳ تیرماه با همکاری اداره کل کتابخانه های عمومی استان تهران در سی‌وهشتمین نشست نقد و بررسی کتاب پایگاه بزرگسال کتابخانه مرکزی پارک شهر تهران برگزار شد.